657 sayılı Devlet Memurları Kanununda kınama cezası tarif edilirken de; “Memura, görevinde ve davranışlarında kusurlu olduğunun yazı ile bildirilmesidir.” denilmiştir.
Memur ne yaparsa kınama cezası alır?
Devlet Memurları Kanununun 125/B maddesinde, memura kınama cezası verilmesini gerektiren fiil ve haller bentte sayılmıştır.
a-Verilen emir ve görevlerin tam ve zamanında yapılmasında, görev mahallinde kurumlarca belirlenen usul ve esasların yerine getirilmesinde, görevle ilgili resmi belge, araç ve gereçlerin korunması, kullanılması ve bakımında kusurlu davranmak.
b-Eşlerinin, reşit olmayan veya mahcur olan çocuklarının kazanç getiren sürekli faaliyetlerini belirlenen sürede kurumuna bildirmemek.
c-Görev sırasında amire hal ve hareketi ile saygısız davranmak.
d-Hizmet dışında Devlet memurunun itibar ve güven duygusunu sarsacak nitelikte davranışlarda bulunmak.
e-Devlete ait resmi araç, gereç ve benzeri eşyayı özel işlerinde kullanmak.
f-Devlete ait resmi belge, araç, gereç ve benzeri eşyayı kaybetmek.
g-İş arkadaşlarına, maiyetindeki personele ve iş sahiplerine kötü muamelede bulunmak.
h-İş arkadaşlarına ve iş sahiplerine söz veya hareketle sataşmak.
ı-Görev mahallinde genel ahlak ve edep dışı davranışlarda bulunmak ve bu tür yazı yazmak, işaret, resim ve benzeri şekiller çizmek ve yapmak.
j-Verilen emirlere itiraz etmek.
k-Borçlarını kasten ödemeyerek hakkında yasal yollara başvurulmasına neden olmak.
l-Kurumların huzur, sükûn ve çalışma düzenini bozmak.
m-Yetkili olmadığı halde basına, haber ajanslarına veya radyo ve televizyon kurumlarına bilgi veya demeç vermek.
Kınama cezası nasıl verilir?
Memur hakkında, disiplin amirleri tarafından kınama cezası verilebilir.
Kınama cezası gerektiren bir fiil veya halin işlendiğinin disiplin amirlerince öğrenildiği tarihten itibaren bir ay içinde disiplin soruşturmasına başlanmaması halinde memur hakkında disiplin cezası verme yetkisi zamanaşımına uğrar ve o memura söz konusu fiil sebebiyle ceza verilemez.
Memurun savunması alınmadan disiplin cezası verilemez. Bu nedenle, disiplin amiri tarafından memura en az 7 gün savunma süresi tanınır ve yapılan (memur savunma yapıp yapmamakta serbesttir) savunmadan sonra kınama cezasına ilişkin değerlendirme yapılır.
Disiplin amiri, soruşturma tamamlandıktan sonra 15 gün içinde kınama cezasına ilişkin kararını verir. İdari işleyişe ilişkin bir süre olması nedeniyle, bu 15 günlük sürenin geçmiş olması memura disiplin cezası verilmesine engel teşkil etmez.
Kınama cezasına itiraz
Verilen disiplin cezasına karşı, cezanın tebliğ tarihinden itibaren 7 gün içinde memur tarafından ilgili disiplin kuruluna itiraz edilebilir. Disiplin kurulu, otuz gün içinde itiraza ilişkin kararını verir.
Disiplin kurulu itirazı kabul ederse, kınama cezasını veren disiplin amiri cezayı ya tamamen kaldırır ya da hafifleterek uyarma cezası verebilir. Amir kınama cezasında ısrar edemeyeceği gibi daha ağır bir ceza da veremez.
Kesinleşen kınama cezasına karşı idari yargıda iptal davası açılabilir.
Kınama cezasının uygulanması ve özlükten silinmesi
Kınama cezası, verildiği tarihten itibaren hüküm ifade eder ve derhal uygulanır. Uygulama, görevinde ve davranışlarında kusurlu olduğunun memura yazılı olarak bildirilmesi şeklinde yapılır.
Öte yandan, kınama cezası verilmesine sebep fiil veya halin 5 yıl içinde yeniden işlenmesi durumunda, memurun aylığından kesinti yapılır. Kınama cezayı gerektiren fakat ayrı fiil veya hallerden dolayı verilen kınama cezalarında ise üçüncü uygulama aylıktan kesme cezası şeklinde olur.
Ayrıca, kınama cezası almakla birlikte geçmiş hizmetleri sırasındaki çalışmaları olumlu olan ve ödül veya başarı belgesi almış olan memur hakkında, bir derece hafif olan uyarma cezası şeklinde (memura, görevinde ve davranışlarında daha dikkatli olması gerektiğini yazı ile bildirme) şeklinde uygulama yapılır.
Verilen kınama cezası ve uygulanma şekli (uyarma veya aylıktan kesme) memurun özlük dosyasına işlenir.
Kınama cezası alan memur (ceza ne şekilde uygulanmış olursa olsun), cezanın uygulanmasından itibaren 5 yıl geçtikten sonra atamaya yetkili amirine başvurarak cezanın özlük dosyasından silinmesini isteyebilir. Atamaya yetkili amir, memurun geçen süredeki davranışları bu isteğini haklı kılacak nitelikte görürse, cezanın özlük dosyasından silinmesine karar verebilir. Ceza özlük dosyasından silinirken, cezanın özlük dosyasından silinmesine ilişkin karar ise özlük dosyasına işlenir.
Kınama cezasının memura etkileri
Kınama cezası almanın memura bazı olumsuz etkileri olur. Bu olumsuz etkilerden bazıları şöyle:
**Kınama cezası tekerrür nedeniyle aylıktan kesme cezası şeklinde uygulanırsa, memurun bir aylığından kesinti (brüt aylığının 1/30 - 1/8 arasında) yapılır.
**Son sekiz yılda disiplin cezası almadığında ilave 1 kademe ilerlemesi yapması mümkün olan memur kınama cezası alırsa, ilave kademe ilerlemesini alamaz ve ilave kademe alabilmek için yeniden 8 yıl beklemek zorunda kalır.
**Öğrenim durumu itibariyle (yükseköğrenim mezunu olmayanlar) azami yükselebileceği derecenin dördüncü kademesinden aylık almaya hak kazanıp son sekiz yılda disiplin cezası almadığında bir üst dereceye yükselmesi mümkün olan memur kınama cezası alırsa, üst dereceye yükselemez ve üst dereceye yükselebilmek için yeniden 8 yıl beklemek zorunda kalır.
