KOAH (Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı), kronik yani uzun süredir devam eden, obstrüktif yani tıkayıcı bir akciğer hastalığıdır. Hava yollarında mikrobik olmayan bir iltihaplanmaya bağlı oluşan ilerleyici bir akciğer hastalığıdır.
Başta tütün dumanı olmak üzere, fabrikalardan ve trafikteki arabaların egzoslarından çevreye yayılan kirli hava, ısınma ve yemek pişirme amaçlı evlerdeki soba veya ocaklarda yakılan odun, tezek, ağaç kökleri ve kömür dumanı, tozlu-dumanlı işyerlerinde solunan kirli hava hastalığa neden olan en önemli faktörlerdir.
Zararlı gaz ve parçacıklara maruziyet sonucu havayollarında iltihap gelişir. Uzun süreli iltihap küçük hava yollarını daraltmaktadır ve akciğer dokusunu harap eden yapısal değişiklikler gelişmektedir. Akciğerlerdeki küçük hava keseciklerinin harabiyeti sonucu ‘amfizem’ olarak adlandırılan değişiklikler gelişir. KOAH’ta ayrıca küçük havayolları, mikrobik olmayan iltihap nedeniyle daralır; hava yollarında balgam üreten bezlerin aşırı çalışması sonucu balgam miktarında artış olur. Daralan havayollarından havanın geçişi güçleşir. Bu bulgular ise “kronik bronşit’’ olarak adlandırılmaktadır.
KOAH tanımı içinde kronik bronşit ve amfizem birlikte yer almaktadır.
Sonuç olarak nefes darlığı ve/veya kronik öksürük ve balgam çıkarma gibi şikayetler gelişmektedir. Hastalığın ilk aşamalarında ortaya çıkan öksürük yakınması aslında hastalığın ilk belirtisi olmasına rağmen genellikle bu şikayet sigara kullanımına bağlanır ve daha geç doktora başvurulur.
KOAH özellikle erken dönemde tanı konulduğunda önlenebilir ve tedavi edilebilir bir hastalıktır. Tedavi edilmediğinde ilerleyicidir. Dünyada dördüncü, Türkiye'de üçüncü en önemli ölüm nedenidir. 40 yaş üstü her 5 kişiden birinde KOAH vardır. Oysa 10 KOAH hastasının sadece biri doktora başvurmuş ve doğru tanı alabilmiştir.
Hastalık genellikle 40 yaşından sonra ortaya çıkmakta ve kendini uzun süreli nefes darlığı, öksürük, balgam ile göstermektedir. Bu belirtiler hastalık ilerledikçe artmaktadır. Hastalık spirometri olarak adlandırılan basit bir “nefes ölçüm testi” ile kolayca teşhis edilebilmektedir.
Sigaranın bırakılması, diğer zararlı gaz ve toz maruziyetinden korunulması en etkili tedavi yöntemidir. Bunun yanında düzenli ilaç kullanımı gerekmektedir.
İlaç tedavisi, çoğunlukla inhaler cihazlar aracılığı ile direkt solunum yoluna uygulanmaktadır. Bu ilaçların doğru teknikle kullanılması tedavi bașarısı için önemlidir.
Her yıl sonbaharda grip așısı uygulaması, yașlı veya hastalığın ileri evresinde olan hastalarda zatürre așısı uygulaması önerilmektedir.
Düzenli yürüyüș ve egzersizler kasları güçlendirerek nefes darlığını azaltır. Solunum rehabilitasyon merkezlerinde hareket egzersizleri ve nefes egzersizleri eğitimleri de uygulanabilmektedir. Dengeli ve sağlıklı beslenerek ideal kiloda kalınması önerilmektedir.
Nefes darlığı, balgam çıkarma ve öksürük yakınmalarının tedaviye rağmen artması, hastalık alevlenmesinin belirtisidir, bu durumda hemen bir sağlık kurulușuna bașvurmak gerekmektedir.
Sigara kullanıyorsanız, ev veya işyerinizde zararlı toz ve gaz maruziyetiniz var ise ve nefes darlığı veya öksürük, balgam çıkarma yakınmalarına sahipseniz sizi KOAH açısından değerlendirilmek üzere göğüs hastalıkları polikliniklerine bekliyoruz.
