Alışkanlık kazanma hiç şüphesiz bir süreçtir. Her yaş kategorisi için kazanılması gereken alışkanlıklar farklı olsa da hiç şüphesiz her alışkanlığın ya da davranışın kazandırılması gereken bir kritik dönem vardır. Bu kritik dönemde kazanılmayan davranış ya da alışkanlığın daha sonraki yaş aralıklarında kazandırılması daha zordur. Ancak imkânsız değil.
Alışkanlık kazandırma genellikle erken yaşlarda başlasa da her yaşta kazandırılabilir. Sadece zorluk derecesi değişir.
Hiç ders çalışmayan bir öğrenciye uygulanacak yöntemle az çalışana uygulanacak yöntem farklıdır.
Ders çalışma alışkanlığı olmayan bir öğrenciyi düşünerek ders çalışma alışkanlığı kazandırmak için uygulanması gerek bazı yöntemler şunlardır:
- Çocuk Çalışmayı İhtiyaç Hissetmeli
İhtiyaç hissetmediğimiz bir konuda harekete geçemeyiz. İhtiyaçlarımızı gidermek için çalışma ihtiyacı hissederiz. Bu da bizi harekete geçirir ve bütün zorluklara rağmen işe gider çalışırız. Düşünün; karlı soğuk bir günde çatı onaran bir ustanın ihtiyaç giderme hissi olmazsa o ustayı zor şartlara rağmen o çatıya kim çıkarabilir?
Çocuklara, gelecek için neden çalışmaları gerektiğini mantıklı ve ikna edici bir üslupla izah etmek gerekir. İkna olan ve ihtiyaç hisseden çocuk daha şevkle çalışır. Aksi takdirde gelecek kaygısı taşımayan ve çalışmaya ihtiyaç duymayan çocuk ders çalışmaz. Çalışma alışkanlığı da kazanamaz.
- Çocuğun Ders Çalışma Yeteneğini ve Süresini Keşfedin
Her öğrencinin ders çalışma yeteneği ve süresi farklıdır. Kimi öğrenci 1 saat oturup ders çalışabilirken Kinestetik/Dokunsal Öğrenme Stili oranı yüksek olan bir öğrenci ise ancak 20’-30’ çalışabilir.
Öğrenme Stili Testi Uyguladığımız birçok öğrenci çalışma süresini keşfedip ders programını da bu süreye göre ayarlayınca ciddi başarılar elde ettiler. Balıktan tırmanma, kargadan yüzme, kediden uçma davranışı beklenmez. Nitekim yeteneğine uygun değildir. Aynen öyle de çocuktan, çalışabileceğinden fazla süre ders çalışmasını beklememek gerekir. Çocuğun yeteneğinden fazla ders çalışması önce soğumasına sonra da bıkmasına sebep olur. Bu da başarısızlığa götürür.
- çocuğun Çalışabileceği Süre Belirlenmelidir
Ders çalışma alışkanlığı olmayan bir çocuk genelde isteksiz çocuktur. Yani çalışmak istemez. Çocuk ile önce oturup niçin ders çalışması gerektiğini konuşmak gerekir. Çalışmaya ikna ettikten sonra her oturumda kaç dakika çalışabileceğini sormak gerekir. Çocuk 40 dakika derse siz 20 dakika çalışmasını isteyin. Ama bu 20 dakika çalışmaya mutlaka riayet etmesini isteyin. Böylece bir süre sonra psikolojik direnç kırılacak, fiziksel ve biyolojik olarak da çocuk ders çalışma alışkanlığında önemli bir adım atmış olacak.
- Ders Programı Yapılmalıdır
Çocuğun yeteneğine uygun ders programı yapılmalıdır. Ders programı olmayan öğrenci koordineli çalışamaz. Sevdiği kolay derslere çok çalışırken sevmediği zor dersleri pek çalışmazlar. Oysaki her derse çalışmak gerek. Ders programında zor derslere daha fazla zaman ayırmak gerekir. Başarıya giden yol bundan geçer. Esnek ve hafif bir ders programı alışkanlık kazandırmakta ödemli fayda sağlar.
- Çalışma Sürekliliğini Sağlayın
40 dakika çalışma yeteneği olan çocuğunuza 20 dakikalık yaptığınız programa mutlaka her gün riayet etmesini sağlayın. Bazen çalışmayı bırakmak isteyebilir. İlk birkaç gün zorlanacaktır ancak devamını getirmeye çalışın. Bir süre sonra isteksizlik azalacaktır. İbn-i Hacer’in dediği gibi Taşı oyan, su damlalarının sertliği değil, sürekliliğidir.
- İyi Bir Çalışma Ortamı Hazırlanmalıdır
Çalışma alışkanlığı kazandırılması için mutlaka iyi bir çalışma masası ve çalışma odası hazırlanmalıdır.
Televizyon karşısında, uzanarak, koltukta ders çalışma alışkanlığı kazanılmaz. Ne zaman, ne kadar, nerde çalışılacağı belli olmalı. Çalışma ortamının ısı, ışık, ses ve görsel unsurları iyi düzenlenmelidir.
- Kontrolü Çocuğa Bırakın
İlk zamanlarda çocuğun çalışmasını siz kontrol edin. Süreklilik kazanması için onu sürekli motive edin. Pes etmesin. Çalışmasını pekiştirin.
Sonraki süreçte ise kontrolü kademeli bir şekilde ona bırakın. Otokontrolü kazanırsa alışkanlık kazanmaya yaklaşmış demektir. Kendi çalışmasını kontrol eden çocuk eksiklerinin farkına varır ve eksiklerini gidermek için çaba harcar.
- Süreyi Kademeli Şekilde Artırın
40 dakika yeteneği olan bir çocuğu, çalışma alışkanlığı kazandırmak için 20 dakika ile derse başlatmak uygun olabilir. Ancak sürekli 20 dakika çalışması yetersiz olacaktır. Çocuğu motive ederek zaman kademeli bir şekilde artırılmalıdır. “ 20 dakikadan daha fazla çalışabilirsin. İstersen bu sürenin üzerine çıkabilirsin.” gibi pekiştirici cümleler kullanarak çocuğun çalışma süresi artırılmalıdır.
Ders çalışma alışkanlığı kazandırmak uzun ve yorucu bir süreç olsa da çocuğun geleceği için zorunlu bir süreçtir. Anne-babalar gereken özeni göstermelidir. Sınav öncesi halledilebilecek kolay bir durum olmadığından zamanında başlamak önem arz eder.
Adnan Kalkan
Eğitimci Yazar
Aile ve Eğitim Danışmanı
