Bir önceki yazımızda İngiltere’de okul müdürlerinin nasıl yetiştirildiğinden ve seçildiğinden bahsetmiştik. Bilgi, birikim, liyakat ve performans gibi değerlerin, son derece önemsiz olduğu ülkemizde, ısrarla ve inatla, sınav ve son dönemde de sınav sonrası mülakat gibi yöntemlerle müdür seçmesi manidardır. Bu seçim sisteminin oturmadığının en büyük kanıtı, 1998’den beri Millî Eğitim Bakanlığı Eğitim Kurumları Yöneticilerinin Atama ve Yer Değiştirmelerine İlişkin Yönetmelik’in neredeyse her atama döneminde değiştirilmek zorunda kalınmasıdır. Halen okul müdürlerimiz, usta –çırak modeli ile yetişmektedirler. Bu da, okul müdürlerinde bulunması gereken nitelikler konusunda bir standardın oluşmasını engellemektedir. Dinamik, vizyon sahibi, yeniliklere açık, iletişim becerileri son derece gelişmiş, girişimci okul müdürlerinin de ülkemizde yetişmesi ve kurumlarımıza yönetici olarak atanması dileği ile Almanya ve Fransa da okul müdürlerinin nasıl seçildiğine bakalım. Almanya’da Okul Müdürlerinin Seçimi ve Yetiştirilmesi: Almanya’da 16 federal eyaletin her biri kanunlar kapsamında verilen yetkilere dayanarak kendilerine özgü okul sistemi oluşturmuştur. Bu nedenle okul müdürlerinin seçimi ve atanması ilgili eyaletin kanunlarınca belirlenmekte ve eyaletin sorumluluğu kapsamında ele alınmaktadır. Okul müdürlerinin unvanı her eyalette devlet memurudur. Terfi ve kariyer düzenlemeleri devlet memurları için Almanya Anayasası’nın 33. Maddesi’nde yapılan düzenlemeye uygun olmak zorundadır. Bu madde uyarınca eyaletler farklı olsa bile her Alman vatandaşı her eyalette aynı siyasi hak ve sorumluluklara sahiptir ve her Alman vatandaşı nitelik ve akademik başarılarına göre kamu görevleri yapmak için seçilebilir. Okul müdürü eğitim-öğretim personelinin de bir parçasıdır yani öğretmen olarak da hizmet vermektedir. Almanya’da okul müdürleri başarılı bir öğretmenlik deneyiminden sonra iş başına gelmektedirler. Okul müdürlerinin seçimi ve atanması ilgili eyaletin eğitim bakanlığının sorumluluğundadır. Eyaletlerin çoğu (Berlin, Bremen, Aşağı Saksonya ve Kuzey Ren Vestfalya eyaletleri haricinde) seçim işlemleri konusunda detaylı bir tanım yapmamış yalnızca genel bir çerçeve belirlemişlerdir. İstisna olarak belirtilen eyaletlerde okul müdürlerinin seçimi ve atanmasına yönelik ölçütler resmi belgelerde daha detaylı olarak açıklanmıştır. Eyaletlerin eğitim bakanlıklarının sadece seçim ve atama işlemlerinde değil, seçim işleminin nasıl yapılması gerektiğine ilişkin düzenlemelerin yapılmasında da sorumluluk sahibi oldukları belirtilmiştir. Bazı eyaletlerde yetkililere yükseköğretim kurumları, eğitim sağlama konusunda destek vermektedir. Berlin, Bremen, Hamburg, Hesse, Aşağı Saksonya, Schleswig- Holstein ve Thuringia gibi yerlerde pilot projelerle kariyerlerinin erken dönemlerinde eğitim programlarına katılan adaylardan oluşan havuzlar oluşturulmaktadır. Okullardaki boş pozisyon için duyuru ilgili şehir tarafından yapılmaktadır. Adayların seçimi için yasal ölçüt liyakat, yeterlik ve performanstır. Bazı farklar olsa benzer işlemler bütün Almanya’da uygulanmaktadır. Başvurular ilgili okulların yetkililerine yapılır. Küçük eyaletlerde, eyaletin eğitim bakanlığına doğrudan başvurular yapıldığı da görülmektedir. Konuyla ilgili son kararı genellikle eğitim bakanlıkları verir, nadiren okulla ilgili bölgesel yetkililerin de karar verdiği görülmektedir. Bazı bölgelerde okul müdürlerini atanmasında okul konseyinin de söz hakkı vardır ancak okul konseyi sadece adayların önerilmesinde söz sahibidir. Fransa’da Okul Müdürlerinin Seçimi ve Yetiştirilmesi: Fransa’da ilköğretim okul müdürleri yerel eğitim otoriteleri tarafından istihdam edilirler. İlköğretim okullarında müdür yardımcılığı kadrosu bulunmamaktadır. Okul müdürleri yönetsel etkinliklerinin yanında öğretmen olarak derse de girerler. Ancak yönetsel görevlerinden dolayı okul müdürlerinin ders yükleri azaltılır. İlköğretim kurumlarında okul müdürü olabilmek için tek genel şart okul öncesi bir eğitim kurumunda ya da ilköğretim okulunda iki yıllık tecrübedir. Okul müdürlüğü için başvurular ulusal eğitim müfettişince (IEN) alınır, başvuruyla ilgili ön değerlendirmeyi yapan yetkili ulusal eğitim müfettişidir. Ön değerlendirmeden sonra başvurular eğitim bölgesinde oluşturulan mülakat komitesine gönderilir. Bu komitede bölge eğitim müfettişi ya da bölge eğitim müfettişi temsilcisi, bir ulusal eğitim müfettişi ve bir okul müdürü bulunur. Komite başvuruları inceleyip adaylarla görüştükten sonra kararını verir. Bir yıllık süreyle okul müdürlüğü görevi yapmış olan veya başka bir eğitim bölgesinde değerlendirme aşamasını geçmiş olup okul müdürlüğü için uygun görülenler listesine girmiş olanlar mülakattan muaftır. Belirtilen liste eğitim bölgesi tarafından yıllık olarak hazırlanır. Liste okul öncesi ve ilköğretim kurumlarını kapsamaktadır. İlgili kanun uyarınca şu özellikleri taşıyan adaylar okul müdürü olarak atanabilir : Mevcut okul yöneticileri, resmi kabul listesine alınmış olan öğretmenler, başka bir eğitim bölgesinden gelmiş olan okul müdürleri, meslek yaşamlarında en az 3 yıllık yöneticilik deneyimi olan öğretmenler. 1989 yılında çıkan yasada okul yöneticileri için düzenlenecek eğitim programı da yer almaktadır. Bu zorunlu eğitim programı, bölgesel olarak uygulanır akademik yıl içinde devam eder. Program içerisinde şu konulara yer verilir: İlköğretim okulu programlarına ilişkin bilgi ve programlarla ilgili resmi evraklar, okul yönetimine ilişkin bilgi, okul yönetimi, okulun çevresiyle ilişkisi, bilgi ve iletişim, okulun paydaşları ile ilişkileri ve eğitim kadrosuna liderlik etme, toplumla ilişkiler ve toplumun okula etkileri. Bu konu ile ilgili son söz olarak; iyi yetiştirilmiş ve belli bir vizyon kazandırılmış yöneticiler okulların başına idareci olarak atanır ve bu kişilerin performansları konusunda çok boyutlu ölçeklerle ve belli aralıklarla değerlendirme yapıla bilinirse çocuklarımızın ve ülkemizin geleceği adına en büyük hizmet yapılmış olur.