Cumhuriyet döneminden, 1960'lı yıllara gelinceye kadar lise mezunlarının sayısı az olduğundan pek çok fakülte, kendisine başvuran mezunları sınavsız kabul etmiştir. Zaman içinde kontenjanlarını aşan bir taleple karşılaşan fakülteler seçme işini, başlangıçta: (a) Başvuru sırasını dikkate alma ve ihtiyaç kadar adayı kabul ettikten sonra kayıtları durdurma, (b) Fakültede verilen eğitimin niteliğini dikkate alarak liselerin fen ya da edebiyat kolu mezunlarını kabul etme, (c) Lise bitirme derecesine göre sıralanan başvurulara göre öğrenci alma yollarından birini izleyerek yapmıştır.Lise mezunlarının artması ve lise dengi okul mezunlarına da yüksek öğretime başvurma hakkı verilmesiyle, yukarıda özetlenen öğrenci seçme yöntemleri ihtiyaca cevap veremez duruma gelmiş; fakülteler kendi amaçlarına uygun giriş sınavları düzenlemeye başlamıştır. Bu son durumda öğrenciler, sınavlara katılabilmek için ülke içerisinde farklı şehirlere gitmek, aynı gün ve saatlere rastlayabilen sınavlardan birine katılıp diğerine katılamama durumlarıyla karşı karşıya kalmışlardır. Bu durum, adaylar ve veliler açısından önemli sorunlara yol açmıştır.
1960'lı yıllarda, önce bazı üniversiteler kendilerine özel giriş sınavları düzenlemeye başlamışlar; sonra bazı üniversiteler bu konuda birlikte çalışma yoluna gitmişlerdir. Aday sayısındaki artış, çok sorulu ve objektif testlerden oluşan sınavların hazırlanmasını, başvurma, puanlama, seçme, yerleştirme ve sonuçları bildirme gibi işlemlerde bilgi işlem yöntem ve araçlarından yararlanılmayı gerektirmiştir.
1974 yılında, Üniversitelerarası Kurul, üniversiteye giriş sınavlarının tek merkezden yapılmasını uygun bulmuş ve 1750 sayılı Üniversiteler Kanunu’nun 52 nci Maddesine dayanarak 19 Kasım 1974 tarihinde Üniversitelerarası Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Merkezini (ÜSYM) kurmuştur. Üniversitelere öğrenci seçme ve yerleştirme işlemleri, 1981 yılına kadar bu merkez tarafından yürütülmüştür.
1981 yılında, Merkez, 2547 sayılı Yükseköğretim Kanununun 10 uncu ve 45 inci maddelerinde yapılan düzenleme ile Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Merkezi (ÖSYM) adı altında Yükseköğretim Kurulunun bağlı bir kuruluşu hâline getirilmiştir. Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Sınavı, 1974 ve 1975 yıllarında aynı gün sabah ve öğleden sonra olmak üzere iki oturumda, 1976-1980 yıllarında aynı günde ve bir oturumda uygulanmış; 1981 yılından itibaren iki basamaklı bir sınav hâline getirilmiştir. İki basamaklı sınav sisteminde ilk basamağı oluşturan Öğrenci Seçme Sınavı (ÖSS) Nisan, ikinci basamağı oluşturan Öğrenci Yerleştirme Sınavı (ÖYS) ise Haziran ayı içinde uygulanmıştır.
1974 yılından itibaren adaylardan yüksek öğretim programlarına ilişkin tercihleri toplanmış ve adaylar puanlarına ve tercihlerine göre yüksek öğretim programlarına merkezî olarak yerleştirilmiştir. 1982 yılından itibaren de ortaöğretim kurumlarından adayların diploma notları alınmaya başlanmış ve bu notlar 2547 sayılı Kanunun 45 inci maddesi kapsamında Ortaöğretim Başarı Puanı (OBP) adı altında belli ağırlıklarla sınav puanlarına eklenmiştir.
1987 yılından itibaren, yüksek öğretim programları ile ilgili tercihlerini belli alanlarda toplayan adaylara, sınavda belli testleri cevaplama, diğerlerini cevaplamama olanağı tanınmıştır. 1999 yılında iki basamaklı sınavın ikinci basamağı kaldırılmış, sınav ÖSS adı altında tek basamaklı bir sınav hâline getirilmiştir.
1999 yılındaki değişiklikte önceki yıllarda uygulanan ÖSS’de herhangi bir değişiklik yapılmamış, sınavda sorulara temel teşkil eden bilgilerde temel eğitim müfredatının üstüne çıkılmamıştır. 2006-ÖSS’de yapılan değişiklikle sınavın bir basamakta uygulanmasına devam edilmiş, ancak soruların bir kısmı önceki yıllarda olduğu gibi ÖSS tipinde hazırlanmış, bir kısmı ise tüm lise müfredatı göz önünde tutularak hazırlanmıştır.
6114 Sayılı Kanunun Kuruluş, görev ve yetkiler başlıklı 3 üncü maddesinin ikinci fıkrasının (a) bendinde yer alan “ Yükseköğretim Kurulu kararlarına veya ilgili mevzuat hükümlerine istinaden başta yükseköğretim kurumlarında ön lisans, lisans veya lisansüstü öğrenim görecek adayların puan sıralamasına göre tespiti veya yerleştirilmesi ile yükseköğretim kurumlarında atama veya yükselmelerde esas alınan sınavlar olmak üzere, ulusal ve uluslararası her türlü bilim, yetenek veya yabancı dil sınavları ile gerektiğinde yerleştirme işlemlerini yapmak.” Hükmü uyarınca Yükseköğretim Genel Kurulunun kararları doğrultusunda üniversiteye giriş sistemine son şekli verilmiştir.
ÖSYM’nin hâlen yapmakta olduğu sınavlar aşağıdaki gibi listelenebilir.
• Yükseköğretime Geçiş Sınavı (YGS)
• Lisans Yerleştirme Sınavı (LYS)
• Yükseköğretim Kurulu Seviye Tespit Sınavı (STS)
• Jandarma Okullar Komutanlığı Jandarma Astsubay Temel Kursu Giriş Sınavı (JANA)
• Diş Hekimliği Uzmanlık Eğitimi Giriş Sınavı (DUS) (İlkbahar ve Sonbahar)
• Tıpta Uzmanlık Eğitimi Giriş Sınavı (TUS) (Bahar ve Güz)
• TSK Askeri Liseler ile Bando Astsubay Hazırlama Okulunda Öğrenim Görecek Öğrencileri Seçme Sınavı (ALS)
• Akademik Personel ve Lisansüstü Eğitimi Giriş Sınavı (ALES) (İlkbahar ve Sonbahar)
• Yabancı Dil Bilgisi Seviye Tespit Sınavı (YDS) (İlkbahar ve Sonbahar)
• Polis Akademisi Polis Meslek Yüksekokulları Öğrenci Adaylığı Sınavı (PMYO)
• Kamu Personeli Seçme Sınavı (KPSS Ortaöğretim / Önlisans / Lisans )
• Dikey Geçiş Sınavı (DGS)
• Tıpta Yan Dal Uzmanlık Eğitimi Giriş Sınavı (YDUS)
• Üniversitelerdeki İdari Personel İçin Görevde Yükselme Sınavı (ÜGYS)
• Engelli Memur Seçme Sınavı (EKPSS)
Bunlara ek olarak, oluşacak yeni sınav türleri doğrultusunda da ülkenin ihtiyaçları karşılanmaktadır.
MEB Ölçme, Değerlendirme ve Sınav Hizmetleri Genel Müdürlüğü; 14 Mart 2014 tarih ve 28941 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan, 6528 nolu Millî Eğitim Temel Kanunu ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun ile kurulmuştur.Başta TEOG sınavı olmak üzere onlarca farklı sınavı başarı ile yapan genel müdürlüğün artık ÖSYM tarafından yapılan sınavları da yapabilecek düzeye geldiğini düşünüyoruz.Biz bakanlığımıza güveniyoruz ve artık tüm öğrencilerin girdiği Açıköğretim fakültesi sınavları da dahil bütün sınavları Milli Eğitim Bakanlığının yapmasını istiyoruz.Üniversiteler asli işine dönmeli ve bütün sınav görevleri öğretmenler tarafından yerine getirilmelidir.([email protected])
