Kocaeli’nde 1843 yılında kurulan Osmanlı emaneti ‘Hereke Fabrika-i Hümayunu’ dokuma fabrikasında, Topkapı Sarayı’nın kutsal emanetlerinin bulunduğu has odası için binbir emekle 79 metrekarelik yün halı dokunuyor. Yaklaşık 1 yıl sonra bitmesi planlanan halıya, 20 milyon ilmek atılacak. 178 yıldır imparatorluk yaşantısını el emeği ürünleriyle renklendiren fabrika, asırlık tezgahlarında yapılan ürünleriyle sarayları donatmaya devam ediyor. Körfez ilçesine bağlı Hereke bölgesinde 1843 yılında iki kardeş tarafından geniş bir atölye olarak kurulan fabrika, 1845 yılında Osmanlı Devleti’nin sanayi atılımları ile saraya bağlandı. 1845 yılından sonra, ‘Hereke Fabrika-i Hümayunu’ ismiyle faaliyetini sürdürmeye başlayan fabrikada, ilk olarak sarayların perdelik ile döşemelik talebi karşılanırken, daha sonra halı da dokunmaya başladı. Prestijli fabrikaya dönüştü Osmanlı’nın değerli kurumları arasında yer alan ve imparatorluk yaşantısını renklendiren Hereke Fabrika-i Hümayunu, 19. yüzyılın sonlarına doğru Avrupa’da bir markaya dönüştü. Prestijli bir marka haline gelen fabrikanın ürünleri, çeşitli ülkelerde de ödüllere layık görüldü. 20 milyon ilmek Gurur ve sevinçle işlerini yürüten fabrika işçileri, el emeği dokudukları halılarla, milli sarayların maneviyatına katkı sunarken, aynı zamanda Cumhurbaşkanlığı Külliyesi’nde güven mektubu sunumlarının yapıldığı salona 108 metrekarelik halı da dokudu. Fabrikada şimdi ise Topkapı Sarayı’nın Has Odası için 79 metrekarelik yün halı dokunuyor. 2020 yılının mart ayında yapımına başlanan ve 22 ay sonra bitmesi planlanan halı için toplamda 20 milyon ilmek atılacak. Hereke Halı ve İpekli Dokuma Fabrikası, günümüzde de Cumhurbaşkanlığı bünyesindeki Milli Saraylar İdaresi Başkanlığı’na bağlı olarak hala üretime devam ediyor. Bölmelerden oluşan fabrikada, erkekler ipek, kadınlar ise yün ürünler işliyor. “Kabenin örtüsü de fabrikada üretildi” 14 yıldır halı dokuma işinde görev yapan Yusuf Yıldırım, fabrikada 1843 yılından bu yana aynı sistemle çalışıldığını söyledi. Cumhurbaşkanlığına bağlı olarak çalıştıklarını ve sarayların ipekli kumaş ihtiyaçlarını karşıladıklarını belirten Yıldırım, “Döşemelik, perdelik yapıyoruz. 1922 yılına kadar da Kabenin örtüsü de fabrikamızda üretilmiş” dedi. Fabrikada, ‘jakar’ ve ‘armür’ sistemi ile çalıştıklarını kaydeden Yıldırım, armürün kumaşın zeminini ve bağlantısını dokuduğunu, jakarın ise desen verdiğini söyledi. Yıldırım, jakar olmadan, desenin de olamayacağını dile getirdi. “Üretim, mekik sayısına göre değişiyor” Günlük üretimlerinin, mekik sayısına göre değişkenlik gösterdiğini vurgulayan Yıldırım, “Örneğin 2 mekiklik bir işte 1 santime 20 sıklıkla 40 mekik gerekiyor. 1 santim için 40 mekik atmak gerekiyor. 3 santime 60 tane mekik atmak lazım” şeklinde konuştu. El emeği ürünlerinin, saraylarda görücüye çıkmasının gurur verici bir duygu olduğunu söyleyen Yusuf Yıldırım, fabrikada eskiden bu yana devam eden usta-çırak ilişkisinin de halen sürdürüldüğüne dikkat çekti. “İşimizi severek yapıyoruz” Yaklaşık 3 senedir fabrikada çalışan Türkan Kısacık da 15 yıldır halı dokuduğunu belirtti. Topkapı Sarayı’na yapılacak olan halıda, 6 kişi çalıştıklarını ifade eden Kısacık, “Günde 11 sıra yapıyoruz. Bundan önce Ankara’da saraya halı yaptık. Kendi ellerimizle Cumhurbaşkanımıza götürdük. Bizi çok güzel ağırladı. Mükemmel bir olaydı. İşimizi severek yapıyoruz” diye konuştu. Kısacık, fabrikada kadınların yün, erkeklerin ise ipek ürün işlediğini de sözlerine ekledi. “Sosyal mesafeyi gözetmek için 6 kişi çalışıyoruz” Çocukluğundan bu yana halı dokuduğunu kaydeden Ayşe Güney ise “Annem bu işi yapıyordu. Bende onun yanında öğrendim” dedi. Has oda halısının yapımı için sosyal mesafeyi gözetmek adına 6 kişi çalıştıklarını söyleyen Güney, halının bitiminin yaklaşık olarak 1 buçuk, 2 yılı bulabileceğini vurguladı. Halı dokurken çok mutlu olduğuna dikkat çeken Güney, “Yaparken her şeyi unutuyorsunuz. Stres kalmıyor. Örneğin Ankara’da saraya yaptığımız halıyı serdik, çok gururlandık. Tarif edilmez bir duyguydu. Çok gurur verici. Bunu da Topkapı Sarayı kutsal emanetler için yapıyoruz. Çok gururlandık” dedi.