Afganistan'da milis yapılanma niteliği taşıyan Taliban ile Doha'da siyasi müzakere sürecini başlatan ABD, 2001 yılında işgal ettiği ülkeden askeri gücünü yüzde 85 oranında çekti. Washington'un 2 milyar dolarlık maliyet raporu yayınladığı 20 yıllık işgale son vermesinin ardından Afganistan'ın geleceği ile ilgili farklı senaryolar gündemdeki yerini koruyor. ABD ve müttefiklerinin çekilme takvimi işlemeye devam ederken, Taliban farklı bölgelerde birçok stratejik noktayı ele geçirdi. Gazetemize konuşan Afganistanlı uzmanlar, yeni bir kaos planının devreye girdiğini ve ülkenin uzun soluklu bir iç savaşa sürüklendiğini söyledi. KARANLIK BİR OYUN OYNANIYOR Pervan Üniversitesi Rektör Yardımcısı Dr. Seyyid Mübin Haşimi, Afganistan üzerinde yeni ve karanlık bir oyun oynandığını kaydederek Kabil kuşatması ile ilgili şu bilgileri paylaştı: Doğuda Nuristan'a bağlı kırsal alan, batıda Vardak vilayetinin Narh bölgesi, kuzeyde Döşi, Hıncan yerleşkeleri ve güneyde Begrami Taliban tarafından kontrol ediliyor. Savaş güneyden kuzeye taşındı. Şu an kimse bir saat sonra ne olacağını bilmiyor ve çok ciddi tedirginlik hakim. ÜLKE KÜRESEL KAPIŞMA SAHASINA DÖNÜŞEBİLİR Afganistan bir yandan küresel güçler açısından sıcak denizlere açılan köprü. Diğer yandan bakir yer altı zenginliklerinin merkezi ve Asya'ya açılan kapı. Bu nedenle hem Batılı güçler hem Çin, Rusya ve hem de İran için vazgeçilmez ülke konumunda. Şu an çok tehlikeli bir oyun oynanıyor. Yaşanan belirsizlik çok daha uzun soluklu bir iç savaşı tetikleyebilir. Bu karmaşa hali küresel savaşı da tetikleyen bir nitelik kazanabilir. Afganistan bir Irak ya da Suriye değil ve sahip olduğu stratejik önem kimsenin kaybetmeyi göze alamayacağı kadar büyük. TÜRKİYE'NİN KALMASI EN HAYIRLI KARAR OLUR Afgan uzman Hayit Murat, Taliban'ın 1994 yılında ilk ortaya çıkışı ve sonraki süreçlerde oynadığı role dikkat çekerek, şu ana dek 34 vilayetin hiçbirisinde kontrol sağlayamayan Taliban'ın ülkeyi yönetecek insan kaynağından mahrum olduğunu belirtti. "Farklı güçlerin Afganistan'a dair siyasi, askeri, ekonomik ajandaları var ve bu planların tamamı Afganistan halkının aleyhine'' diyen Hayit Murat, Afgan halkının tamamında tek umut ve beklenti unsurunun Türkiye olduğunu söyledi. Murat "Türkiye'nin burada kalması en hayırlı karar olur. Kabil'de 6 milyon insan yaşıyor. Afganistan genelinde 9 milyonu aşkın Türk var. Türkiye'nin misyonu Taliban dahil tüm çevreler tarafından takdir ediliyor. Halk Türk askerini kardeş ve barış elçisi, istikrar unsuru olarak görüyor. Türkiye büyük bir ülke ve hem Taliban hem de Pakistan ile gerekli diplomatik görüşmeler neticesinde herhangi bir çatışmanın parçası olmadan Afganistan'da kalacak diye ümit ediyoruz" dedi. HÜKÜMET EN FAZLA 6 AY DAYANABİLİR İran Araştırmaları Merkezi (İRAM) uzmanlarından Afganistanlı Rahim Ferzan, İran'a açılan İslamkale Hudut Kapısı başta olmak üzere Tacikistan-Şirhan, Türkmenistan-Ahkine, Özbekistan-Hayratan ve Çin-Vahan koridoru Taliban'ın kontrolünde olmasının önemli bir stratejik planın göstergesi olduğunu söyledi. Ferzan "Taliban'ın yayılım şeması bir yanı ile farklı ülkelere müdahaleye hazır gerekçeler üretme fırsatı tanıyor. İran, Rusya ve Çin bu tablo dahilinde kendi ülkelerine terör ihracı ve benzeri gerekçeleri ön plana çıkararak kendilerinde dolaylı ya da doğrudan müdahale hakkı görecekler'' diye konuştu. Taliban karşısındaki ittifakın, eski gücünü kaybettiğini ve ciddi bir direniş ortaya koymasının zor olduğunu ifade eden Ferzan, Afganistan ordusundaki çözülmenin de Taliban'a bu denli ilerleme şansı verdiğini söyledi. Rahim Ferzan, CIA tarafından hazırlanan bir raporda Taliban'ın 6 ay gibi bir zaman diliminde tüm ülkede kontrol sağlama gücüne sahip olduğuna vurgu yaptı. PENTAGON'DAN DÖNÜŞ SENARYOSU Afgan akademisyen Dr. Seyyid Mübin Haşimi, küresel aktörlerin müdahalesine zemin hazırlayacak bir başka unsurun DEAŞ ve El Kaide gibi terör örgütlerinin bölgede etkinliğini artırması olacağını kaydederek şu tespitlerde bulundu: Ülkemizin yer altı madenlerini büyük oranda Çin işletiyor ve ilginç bir biçimde bazı radikal unsurlar ısrarla Afganistan'ın Çin-Doğu Türkistan ve Asya'daki diğer ülke sınırlarına itiliyor. Bununla birlikte Pentagon'da daha şimdiden yeniden Afganistan'a dönüş senaryosu hazırlanıyor. Afgan halkının neredeyse yüzde 70'i Kabil, Mezarı Şerif, Herat gibi şehirlerde yaşıyor. Esas büyük sorun ve insanlık dramı Taliban'ın büyük şehirlere doğrudan yönelmesi sonrası başlayacak. YILMAZ BİLGEN Türkiye