Raporda yer alan güçlü yönler, zayıf yönler, fırsatlar ve tehditler değerlendirilirken, (GZFT) analizinin zayıf yönler listesinde, “Okul ve kurumlarda gu¨venlik, sagˆlık ve hijyen kos¸ullarının yeterliligˆi”57 maddesinin yer aldığını ancak MEB 2019 Yılı Performans Programı’nda ve MEB 2019 Yılı İdare Faaliyet Raporu’nda doğrudan okul binalarının güvenliğini ilgilendiren bir faaliyet bulunmadığını belirtiyor.
Stratejik planda, GZFT analizinde zayıf yönler listesinde “Okul ve kurumlarda gu¨venlik, sagˆlık ve hijyen kos¸ullarının yeterliligˆi” tespiti yer alıyor. Kısaca, üst politika belgelerinde, okul güvenliğinin iyileştirilmesine yönelik ihtiyaca değiniliyor fakat somut politika ve faaliyetler belgelerde yer almıyor. Bu ihtiyaç, 2020’deki bütçe görüşmeleri sırasında Millî Eğitim Bakanı Ziya Selçuk tarafından da MEB için öncelikli konuların arasında “gu¨venli egˆitim ortamlarının sagˆlanması” olarak ifade edildiğine ERG raporunda değiniliyor.
Raporda MEB’in üst politika belgeleriyle ilgili bilgi verildi ve şunlar dendi: “Sözü edilen üst politika belgelerinde, deprem tehdidine yönelik alınan politika kararları ve planlanan faaliyet bulunmuyor.”
Raporun bu bölümünde ayrıca “İlköğretim ve lise tek binaya sıkıştırıldı” ve “Yeniden yapılan okullar da hasarlı” başlıklı haberlerine de yer verildi.
Okul binalarının ve öğrenci yurtlarının deprem dayanıklılıklarına ilişkin kamuya açık bilgi bulunmadığı belirtilen raporda şu ifadeler kullanıldı: “Özellikle deprem açısından yüksek riskli bölgelerdeki okul binalarının ivedilikle nitelikli uzmanlar tarafından değerlendirilip güçlendirilmesi ya da yıkılıp yeniden yapılması gerekenlerin tespit edilmesi gerekiyor.”
DERSLİK BAŞINA ÖĞRENCİ
Raporda derslik başına öğrenci sayısıyla ilgili de çarpıcı veriler yer aldı. Buna göre ilkokul, ortaokul ve lise kademesinde Güneydoğu Anadolu’nun ülkenin en kalabalık bölgesi olduğu aktarıldı. Bölgede, ilkokulda il bazında resmi okullarda derslik başına 26, ortaokulda 37 öğrenci düşüyor. İlkokullar için en kalabalık il derslik başına 35 öğrenciyle Antep olurken ortaokullar için 44 öğrenciyle Diyarbakır oldu.
Lisede ise ilginç bir durum göze çarpıyor. Ortadoğu Anadolu ve Güneydoğu Anadolu derslik başına 28 öğrenciyle yine en kalabalık bölgeler olarak öne çıktı. En kalabalık illerde ise Muş’un yanı sıra İstanbul’un olması dikkat çekti. Raporda yer alan bilgilere göre derslik başına 37 öğrenci ile İstanbul ve Muş zirvede.
“Pandeminin yanı sıra, farklı illerde yaşanan depremler de 2019-20 eğitimöğretim yılına damgasını vurdu. 26 Eylül 2019’da İstanbul’da, 22 Ocak 2020’de Manisa’da ve 24 Ocak 2020’de Elazığ’da yaşanan depremler, okul binalarının depreme ne ölçüde dayanıklı olduğuna dair tartışmaları yeniden başlattı.”
ERG raporunda İzmir’de meydana gelen deprem öncesinde yaşanan diğer depremler sonrasında doğan ve mevcut olan sorunlar şöyle dile getirildi:
- Güçlendirme çalışması yapılan okul binalarında bile hasar olduğu medyada gündeme getirildi. Hasarlı okulların tahliye edilmesi beraberinde hem tahliye edilen okulun hem de ev sahibi okulun öğrenci, veli ve öğretmenleri açısından pek çok sıkıntıyı beraberinde getirdi.
- Kimi yerlerde ilköğretim ve lise düzeyine eğitim veren okullar birleştirildi ya da ikili eğitime geçildi. Bazı öğrenciler evlerinden çok uzakta olan okullara yönlendirildi. Tahliye edilen okul binası sayısına dair bilgi Eğitim İzleme Raporu 2020: Eğitim Yönetişimi ve Finansmanı başlıklı çalışmada yer alıyor.
- Yukarıda sözü edilen üst politika belgelerinde, deprem tehdidine yönelik alınan politika kararları ve planlanan faaliyet bulunmuyor. Sadece 2019 yılında Devlet Yatırım Programı Etüt Projeleri kapsamında yürütülen 39 projeden biri Okulların Depreme Dayanıklılıklarının Artırılması olarak gözüküyor.
- Bununla birlikte ardı ardına yaşanan depremler sonrasında Eğitim Yapılarında Afet Riskinin Azaltılması Projesi’nin yürütülmesi planlandı. Projenin 2020-2024 yılları arasında yürütüleceği medyada yer aldı. Proje için ayrılan bütçe ERG’nin Eğitim İzleme Raporu 2020: Eğitim Yönetişimi ve Finansmanı başlıklı çalışmasında görülebilir.
- Okul binalarının ve öğrenci yurtlarının deprem dayanıklılıklarına ilişkin kamuya açık bilgi bulunmuyor. Özellikle deprem açısından yüksek riskli bölgelerdeki okul binalarının ivedilikle nitelikli uzmanlar tarafından değerlendirilip güçlendirilmesi ya da yıkılıp yeniden yapılması gerekenlerin tespit edilmesi gerekiyor.
Birgün