Ancak pekiştirme ya da takviye dozu olarak tanımlanan ek dozların gerekliliği ve etkinliği konusunda kısıtlı bilimsel kanıt var. Dünyanın büyük kısmı aşıya erişimde güçlük yaşarken, ek doz aşı, kamuoyunda tartışma yaratan bir konu. Dünya Sağlık Örgütü'den (WHO) Salgın Epidemiyoloji Uzmanı Mike Ryan, Covid-19 hastalığını batan bir gemiye benzettiği konuşmasında, "Diğer insanları boğulmaya terk ederken, zaten can simidi olanlara ek can simitleri vermeyi planlıyoruz" dedi. WHO, konuya ahlaki açıdan yaklaşıyor ve dünya nüfusunun daha fazlası aşılarla korunmadan önce, hükümetlere pekiştirme dozlarını durdurması çağrısında bulunuyor. Peki bilimsel kanıtlar ne diyor? Pekiştirme dozuna karşı çıkanların ve destekleyenlerin argümanları ne? Ek dozları yapmanın zamanı geldi mi, yoksa beklemeli miyiz? Hangi ülkeler ek doz aşı öneriyor? WHO'nun çağrılarına karşın, bazı ülkeler bazı gruplara pekiştirme dozu önermeye başladı. ABD, yaşa ya da sağlık durumuna bakılmaksızın, 2. doz Pfizer ya da Moderna aşısından 8 ay sonrasında ek doz aşıyı öneriyor. Birleşik Arap Emirlikleri'nin Dubai kentinde 2. dozların 6 ay sonrasında 3. doz aşı yapılabiliyor, yüksek risk gruplarındakilerde ise 2. dozun 3 ay sonrasında öneriliyor. İsrail'de 2. dozlarını en az 5 ay önce olmuş 40 yaşın üzerindeki herkese üçüncü dozlar veriliyor. Şili, Uruguay ve Kamboçya'da; Çin'de üretilen Sinovac ya da Sinopharm aşıları olanlara, yaşlılar ve risk altındaki gruplar öncelikli olmak üzere ek dozlar veriliyor. Benzer şekilde, Tayland ve Endonezya'da iki doz aşı olanların oranının yüzde 8 ve yüzde 12 olmasına karşın, Sinovac aşısı olan sağlık çalışanlarına 3. doz başka bir aşı öneriliyor. Türkiye'de Haziran sonunda başladı Fransa ve Almanya, Eylül ayında 3. dozları önermeye başlayacak. İngiltere ise henüz kesin bir karar almadı. Türkiye'de de 14 Ocak'ta başlayan yaygın aşılamada Haziran sonunda 3. doz aşılamaya başlandı. Koca: 3 doz aşı 2 doz aşıya göre daha iyi koruyor İki doz Sinovac aşısı vurulmuş kişilere pekiştirme dozu olarak ifade edilen 3. doz aşılar da tanımlandı. 3. dozda ise kişiler Sinovac ya da BioNTech aşısı olabildi. Geçtiğimiz günlerde de Türkiye'de yabancı ülkelere seyahat edeceklere yönelik 4. doz aşı uygulamasına da başlandı. Pekiştirme dozunu değerlendiren ülkeler arasında, Brezilya, Güney Kore ve Hindistan da var ancak henüz herhangi bir duyuru yapılmadı. Aşılar ve Delta varyantı aşı KAYNAK,REUTERS Fotoğraf altı yazısı, Delta varyantı, aşılılara daha kolay bulaşabiliyor ve aşılılar tarafından daha kolay bulaştırılabiliyor. Bu programların arkasında ABD Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi'ne (CDC) göre daha önceki varyantlara göre iki kat daha bulaşıcı görülen Delta varyantı korkusu var. CDC tavsiyesinde, "Delta varyantıyla enfekte olmuş kişiler, bunlara iki doz aşı olanlar da dahil, hastalığı diğerlerine bulaştırabilirler" deniyor. Ancak aşılı kişilerin, virüsü daha kısa süre bulaştırdığı vurgulanıyor. ABD Başkanı Joe Biden bu nedenle halka aşı olma çağrısı yaptı ve "bizi yeni varyantlara karşı korumanın en iyi yolu" dedi. Ancak, University College London (UCL) Eczacılık Fakültesi'nden Oksana Pyzik, pekiştirme dozlarını bu kadar erken devreye almanın "bilimsel temeli olmadığını" söyledi. Pyzik BBC'ye yaptığı açıklamada, "Pekiştirme dozları Delta'ya karşı verilen bir aşırı tepki ve 'ne olur ne olmaz' politikası" dedi. Pyzik ayrıca, pekiştirici dozun gerekliliği ve hatta etkinliğini destekleyecek bir kanıt olmadığını belirtti ve "Şu anda bağışıklığın azaldığına dair çok az veri var. Ancak bu erken aşamadaki veriler orta şiddetteki enfeksiyonlara karşı korumada bir azalmaya işaret ediyor, ağır hastalığa karşı değil" diye konuştu. Azalan koruma İngiltere'deki koronavirüs aşılarının etkinliklerini ölçen uzmanlar, iki doz Pfizer ve AstraZeneca aşılarının sağladığı korumanın, 6 ay içinde azalmaya başladığını söyledi. Ancak uzmanlar, aşıların hala Delta varyantı da dahil virüse karşı yüksek düzeyde koruma sağlamaya devam ettiğini vurguladı. Zoe Covid şirketinin çalışmasına göre iki doz Pfizer aşısının etkinliği birinci aydaki yüzde 88'ken, 5-6 ayda yüzde 74'e düşüyor. AstraZeneca aşısında ise bu oran yüzde 77'den yüzde 66'ya gerilyor. İngiltere'de hükümete aşılar konusunda tavsiyelerde bulunan Bilim Kurulu'ndan Profesör Adam Finn, koruma oranının azalmasının beklenen bi,r gelişme olduğun söyledi. Finn, "Aşılar hala insanların çoğunda yüksek düzeyde koruma sağlıyor. Özellikle Delta varyantına karşı... Bu nedenle hala mümkün olduğunca fazla kişiyi aşılamalıyız" dedi.