Bu köşede kamu personel sorunlarını yıllardır gündeme getiriyoruz. Özellikle istisnai memuriyetlerden memuriyete geçişin sıradan hale getirildiğini belirtiyoruz. Konunun Sayıştay Genel Kurulu'nda dahi gündeme gelmiş olmasına ve kararlar çıkmasına rağmen istisnai memuriyetlerin son sürat nasıl devam ettiği ile dolu kadroların nasıl kullanıldığını açıklamaya çalışacağız. Sayıştay Genel Kurulu istisnai kadrolara nasıl bakıyor? İstisnai memuriyet kadrolarının memuriyet kadrolarına sınavsız geçilmesi için yol edilmesini karara bağlamak için toplanan Sayıştay Genel Kurulu, 04.04.2005 tarihli ve 5119/1 No.'lu Kararı’nda denetçilerin bu tespitleri üzerine “istisnai memuriyetin”, sınavsız devlet memuriyetine geçişte basamak olarak kullanıldığına ve Anayasanın “eşitlik” ilkesine aykırı olduğuna karar verdi. Bu karar ve rapor, Sayıştay Kanunu gereğince “önlem alınması” istemiyle Meclis'e bildirilmişti. Ancak, karar üzerinden uzun yıllar geçmesine rağmen birçok insanın atanmak için sınav beklediği bir ortamda bu kadrolar vasıtasıyla memuriyete başlatılmaları ve daha sonra da başka kadrolara atanmaları vakayı adiyeden olmuştur. Bu uygulamanın kanunun getirmeye çalıştığı mantığın tersine işlediğini ifade etmek durumundayız. Belediyede Özel Kalem Müdürlüğü memuriyete sınavsız giriş basamağı yapılmış Sayıştay tarafından düzenlenen Beşiktaş Belediyesi'nin 2019 yılı denetim raporunda, özel kalem müdürü olarak açıktan atanan kişilerden bazılarının diğer memuriyet kadrolarına sınavsız atandığı ve bu şekilde özel kalem müdürlüğü kadrosunun memuriyete sınavsız girişin bir yolu olarak kullanıldığı eleştirilmiştir. Raporda konuyla ilgili olarak şu ifadelere yer verilmiştir; 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nda, devlet memurluğuna atanabilme şartları ve süreçleri ayrıntılı olarak düzenlenmiş olup bazı kamu görevlerine ise; atanma, sınav, kademe ilerlemesi ve derece yükselmesine ilişkin hükümler dikkate alınmaksızın memur atanabileceği belirtilmiştir. Kamu yönetiminde idari açıdan özellik taşıyan bazı görevler için genel kurallara bağlı kalmaksızın atanabilme olanağı sağlayan memur kadrolarına “istisnai memuriyetler” adı verilmektedir. 657 sayılı Kanun’da istisnai memuriyet olarak sayılan özel kalem müdürlüğü kadrosu hususunda Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Yerel Yönetimler Genel Müdürlüğü'nce (eski: İçişleri Bakanlığı Mahalli İdareler Genel Müdürlüğü) 03.06.2009 tarihli ve B.05.0.MAH.0.08.01.00/900-14626 sayılı Genelge yayımlanmış ve bu genelge ile söz konusu kadroya yapılacak atamalara ilişkin bazı düzenlemeler yapılmıştır. Genelgede; özel kalem müdürlüğü kadrolarına atanacakların, öncelikle belediyede çalışan memurlar ile diğer kamu kurum ve kuruluşlarında çalışan memurlar arasından seçilmesinin esas olduğu, memurlar arasından yapılacak atamalarda, Bakanlık izninin alınmayacağı, özel kalem müdürlüğü kadrolarına yapılacak açıktan atamaların ise bakanlık izni ile yapılacağı belirtilmiştir. Ayrıca, 657 sayılı Kanun’un 59’uncu maddesi kapsamında verilen atama kullanımına hukuken imkân bulunmadığı, bu sebeple, özel kalem müdürlüğü kadrolarına atanacakların seçiminde, belediye başkanlarının bir seçim dönemi boyunca çalışabilecekleri ehliyet ve liyakat sahibi kişileri tercih etmelerinin esas olduğunun altı önemle çizilmiştir. Yukarıda yer verilen Çevre ve Şehircilik Bakanlığı (eski: İçişleri Bakanlığı) Genelgesi ve Sayıştay Genel Kurulu Kararı’ndan anlaşılacağı üzere; belediyelerin özel kalem müdürlüklerine atama yetkisinin sınırsız bir yetki olmadığı, bu kadroya yapılacak atamaların bazı esas ve usullerinin olduğu, yapılacak olan atamalarda bu usullere riayet edilmesi gerektiği ayrıca bu kadronun memuriyete sınavsız atama yolu olarak kullanılamayacağı belirtilmiştir. Belediye özel kalem müdürlüğüne atanacakların öncelikle belediyede çalışan memurlar ile diğer kamu kurum ve kuruluşlarında çalışan memurlar arasından seçilmesinin esas olduğu, bu mümkün değilse yapılacak açıktan atamanın bakanlık iznine müteakip yapılması gerektiği ve ayrıca belediye özel kalem müdürlüğü kadrosuna atanan özel kalem müdürünün bir seçim dönemi boyunca görev yapması amacıyla atanacağının esas olduğu açıktır. Diğer yandan, 11.09.2018 tarihinde yayımlanan 2018/7 sayılı Cumhurbaşkanlığı Genelgesi’nde; tüm kamu kurum ve kuruluşlarınca 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 59’uncu ve 61/A maddelerine göre yapılacak açıktan atama işlemleri için Cumhurbaşkanlığından izin alınması gerektiği ifade edilmiştir. Dolayısıyla, genelgenin yayımlandığı tarihten sonra, belediyelerin özel kalem müdürlüğüne açıktan yapılacak atamalar için Cumhurbaşkanlığı'ndan izin alınması gerekmektedir. Beşiktaş Belediyesi Özel Kalem Müdürlüğü'ne açıktan atama yoluyla sınavsız atanan ve memuriyete geçirilen personele ilişkin bilgiler tek tek sıralanmıştır. 2014 yılında iki kişi, 2015 yılında iki kişi, 2017 yılında bir kişi 2018 yılında bir kişi, 2019 yılında bir kişi özel kalem müdürü olarak sınavsız atanmış ve daha sonra da diğer memuriyet kadrolarına geçirilmiştir. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı (eski: İçişleri Bakanlığı) Genelgesi ve Sayıştay Genel Kurulu Kararı’ndan anlaşılacağı üzere; belediyelerin özel kalem müdürlüklerine atama yetkisinin sınırsız bir yetki olmadığı, bu kadroya yapılacak atamaların bazı esas ve usullerinin olduğu, yapılacak olan atamalarda bu usullere riayet edilmesi gerektiği ayrıca bu kadronun memuriyete sınavsız atama yolu olarak kullanılamayacağı belirtilmiştir. Ancak İdarenin özel kalem müdürü atamalarının bazılarında bu kadronun memuriyete sınavsız atama yolu olarak kullanıldığı anlaşılmaktadır. Dolu müdür kadrolarına tedviren görevlendirmeler amacının dışına çıkmış Belediye, dolu olan müdür kadrolarına tedviren görevlendirmeler yapmıştır. Bu tür uygulamalar birçok belediyede sıradan hale getirilmiştir. Görevden alamadığı ama yanlış iş yaptıramadığı müdürleri kenara iterek yerlerine başka memurları, sözleşmeli personeli veya işçileri görevlendirmektedir. Yapılan işlemin yanlışlığı en az ilgilenilen unsur haline gelmektedir. Yani yeter ki verilen talimatlar sorgulanmadan yerine getirilsin. 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nda tedviren atamaya ilişkin bir hüküm bulunmamaktadır. 99 seri numaralı Devlet Memurları Kanunu Genel Tebliği’nde ise; asilde aranan şartlara sahip vekil memur bulunamadığı takdirde, hizmetin aksamadan yürütülebilmesi bakımından herhangi bir şekilde boşalmış veya boş bulunan bir görevin öncelikle varsa yardımcıları yoksa asilde aranan şartlara en yakın personel tarafından tedviren gördürülmesinin mümkün olduğu düzenlenmiştir. İlgili mevzuat hükümleri değerlendirildiğinde, bir görevin tedviren gördürülmesinin istisnai bir durum olduğu ve bu usulün kanunda belirtilen şartlara haiz personel bulunmadığı koşullarda uygulanabileceği anlaşılmaktadır. Bir görevin tedviren gördürülebilmesi için öncelikle ilgili kadronun boş olması gerekmekte, kadronun boş olması durumunda ise görevin öncelikle vekil veya yardımcılar vasıtası ile gördürülmesi gerektiği açıktır. Personel işlemlerinin incelenmesi neticesinde; Beşiktaş Belediyesi'nde tedviren atamaların yapıldığı 7 adet müdür kadrosu dolu olduğu ve kadroları işgal eden personelin belediyedeki görevine fiilen devam ettiği tespit edilmiştir. Söz konusu tespit sonrasında, kamu idaresi cevabında özetle; belediyede söz konusu tebliğ hükümleri doğrultusunda tedviren atamalar yapıldığı, tespit olunan hatalı işlemlerin düzeltilmesi için gerekli çalışmaların devam ettiği ifade edilmiştir. Sonuç olarak, herhangi bir zaruri durum olmamasına rağmen ilgili kadrolara yapılan tedviren atamaların hukuka ve kamu menfaatlerine uygun olmadığı düşünülmektedir. Ümit ederiz ki her konuşmasında hak, hukuk, eşitlik ve adalet zikri çeken ve bu konularda iktidarı eleştiren CHP lideri bir teşehhüt miktarı da olsa bu raporlarda yer alan hukuksuzlukları, adaletsizlikleri ve sınavsız atamaları okuma fırsatı bulur. Kaynak : Yeni Şafak