Teftiş sisteminin yeniden yapılandırılması gündemde. Maarif Müfettişi Doğan CEYLAN MEB'e öneride bulunarak MEB Teftişte Mentörlük sistemine geçmeli dedi. İşte Doğan CEYLAN'ın önerisi: Maarif müfettişlerinin yılda bir kez hatta üç beş yılda ancak bir kez uğrayabildikleri, öğretmenlere sadece birkaç saat ayırabildikleri geleneksel rehberlik çalışmasının verimsiz olduğu herkes tarafından bilinmektedir. Geçmiş denetim sisteminde öğretmenlerin en çok eleştirdikleri hususlardan birisi 2 saatlik bir gözlemle öğretmen performansının belirlenmesinin yeterli olmadığı hususudur. Yeni teftiş sistemin benzer bir mantıkla kurgulanması sorunların devam edeceği anlamına gelmektedir. Bu hataya düşülmemelidir. Ülkemizdeki coğrafi yapı, okulların işlevi, eğitim çalışanlarının sayısı ve niteliği dikkate alındığında mentörlük ve e-mentörlük uygulamasının eğitim örgütlerinde etkili şekilde yürütülmesi mümkündür. Bu uygulamaya geçilirse Maarif Müfettişlerinin mentör olarak, eğitim çalışanlarının ve eğitim örgütlerinin gelişimine katkı sunmalarının önü açılacaktır. Mentörlük sistemi ile kurumsal gelişim izlenecek, sorunlar büyümeden çözülecek, hem kurumların hem de personelin mesleki gelişimi sağlanacaktır. Bölgesel sorunlar, çalışma merkezlerince daha iyi irdelenip etkin çözümler üretilebilecektir. Özellikle e-mentörlük çalışmaları ile rehberlik çalışmalarında süreklilik sağlanacaktır. Mentörlük; koçluk, destekleyicilik ve rehberlik aracılığıyla örgütün deneyimli bir üyesi ile deneyimsiz üyesi arasında yaşanan, bireysel ve profesyonel gelişim sağlamayı amaçlayan birebir ilişkidir (Mullen, 1998). Yirci (2009)’nin yaptığı çalışmada mentörlük sürecinden geçerek yetişen öğretmen ve okul yöneticilerinin, daha verimli ve etkili örgütlerin oluşturulmasında önemli rol oynayacakları belirtilmiştir. MEB Teftiş sisteminde iki şekilde; bireysel ve kurumsal bazda mentörlük çalışması yapılması mümkündür. Bireysel mentörlük çalışmasında; Maarif müfettişlerinin bir branş veya sınıf düzeyinde rehberlik çalışmaları yapması mümkündür. Örneğin okuma-yazma formatörü olan alanında yetkin bir müfettiş birinci sınıfı okutacak 80-100 öğretmene mentörlük yapabilir. Yahut yabancı dil branşındaki bir müfettiş kendi branşındaki öğretmenlere mentörlük yapabilir. Kurumsal mentörlük çalışmasında; mesleğinde temayüz etmiş müfettişler seçilerek bu müfettişlere 5-10 okulun mentörlüğü verilebilir. Mentör müfettişlerce, kurumların stratejik planlarının hazırlanmasından başlayarak, yıllık çalışma programlarının hazırlanması, okuldaki tüm eğitim öğretim çalışmalarının planlanması, yürütülmesi, akademik başarı ve öğretmen performanslarının izlenmesi gibi tüm hususlarda rehberlik yapılması ve yıl boyunca periyodik ziyaretlerle sürecin kontrol edilerek rehberliğe devam edilmesi kısaca kurumsal gelişimin sağlanması mümkündür. E-Mentörlük yoluyla rehberlik çalışmaları Teknolojik gelişmeler yüzyüze gerçekleşen mentörlük yanında e-mentörlük uygulamasını da mümkün kılmaktadır. E-mentörlük, zaman ve coğrafi yerleşime bağlı olmadan bilgi, tecrübe paylaşımına olanak sağlaması ve sosyal önyargılardan bağımsız, kolay ve farklı etkileşim yöntemleri sunması nedeniyle önemlidir. E-mentörlük sürecinin statü farkını ortadan daha kolay kaldırmasının yanı sıra yüz-yüze mentörlüğe göre cevaplama süresinde esneklik sağlamakta ve daha fazla kişiye ulaşılabilme imkanı sunmaktadır (Akin ve Hilbun, 2007, s.2). E-mentörlük uygulamasında çeşitli etkileşim araçları kullanılabilir. Kuzu vd. kullanılabilecek etkileşim araçlarını aşağıdaki tablo ile göstermişlerdir. Şekil 1. E-Mentörlük etkileşim araçları (Kuzu, vd. s.180) E-mentörlük, yüz-yüze mentörlükte bulunmayan bazı özellikleri sunmakta, çevrimiçi ortamlarda yürütülen e-mentörlük bireylere erişilebilir olması nedeniyle yeni alternatifler sağlamaktadır. Özellikle çevrimiçi tartışma, e-posta vb. araçlar zaman ve mekan sınırlılığını kaldırdığı için çok tercih edilir olmuştur. Dolayısıyla e- mentörlük ile erişilebilirlik sorunu çözülmektedir (Ensher, vd., 2003, s.265-279).Ülkemizin coğrafi yapısı ve 1 milyon öğretmenin görevli olduğu dikkate alındığında e- mentörlük uygulamasının yeni teftiş siteminin vazgeçilmez bir unsuru olması kaçınılmazdır. 2023 Eğitim Vizyonunun odağında, okulların kurumsal gelişimi yer almaktadır. Veriye dayalı yönetim anlayışında, çalışmalara ilişkin veriler kurumlar tarafından sisteme girileceği için bu verilerin doğru ve amacına uygun olup olmadığı mutlaka izlenmelidir. Kurumsal gelişimin izlenmesi ve gelişime katkı sunulması ancak mentörlük sistemi ile mümkün olabilecektir. Eğitim öğretim hedeflerine ulaşmanın yolunun öğretmen niteliğinin artırılmasıyla mümkün olacağı, öğretmen niteliğinin artırılmasının ise etkili bir rehberlik ve işbaşında yetiştirme ile mümkün olacağı açıktır. Kendilerinden yararlanıldığı sürece, mentör eğitim müfettişleri eğitimde doğru rota izlenmesini sağlayacak, eğitim çalışanlarına yapacakları rehberlik çalışmalarıyla eğitimin niteliğini artıracak, kazanan milletimiz ve devletimiz olacaktır. Bunun için ivedilikle Bakanlık Merkez teşkilatındaki müfettiş sayısı artırılarak, ülke genelinde yaygın şekilde çalışma merkezleri oluşturulmalı, Bakanlığımızın rehberlik ve denetim sistemi çalışır hale getirilmelidir. Doğan CEYLAN Yönetim Bilimi Uzmanı