Türkiye'nin 1952'de başlayan NATO macerası geride kalan 69 yılda ittifakın 'samimiyeti' açısından gelecek ilişkilerde önemli bir soru işareti olarak öne çıkıyor. NATO ittifakı 14 Haziran'da 2030 planının görüşüleceği liderler zirvesine hazırlanırken, uzunca bir süredir eksen kaymasıyla suçlanan Türkiye'ye ittifakın katkısı yeniden tartışılmaya başlandı. Türkiye'nin üye olduğu 1952'den bu yana yaşanan gelişmeler Türkiye'ye büyük katkısına rağmen NATO'nun karnesindeki kırıkları ortaya koyuyor. TÜRKİYE'Yİ YALNIZ BIRAKTI Türkiye'nin NATO serüveni Kore Savaşı'nda ABD'nin yanında yer aldıktan sonra 1952'de başladı. Ancak 1962'deki Küba füze krizinde ABD, Rusya ile anlaştıktan sonra Çiğli Hava Üssü'ndeki Jüpiter füzelerini alıp Türkiye'den savunmasız bıraktı. Türkiye, krizde ABD ile dönemin Sovyetler Birliği arasında pazarlık malzemesi yapıldı. Türkiye bu olayın ardından ABD ve NATO müttefiklerine karşı güvenini ilk kez sorgulamaya başladı. DESTEK YERİNE AMBARGO Türkiye, uluslararası hukuk ve anlaşmalardan doğan hakkın kullanılması kapsamında icra edilen 1974 Kıbrıs harekatında NATO desteğini göremedi. Destek bir yana NATO üyesi ülkeler Türkiye'ye silah ekonomik ambargo uyguladı. NATO üyesi ülkeler, Kıbrıs Barış Harekatı'nda, örgütün bir diğer üyesi Yunanistan'a ise açıktan destek verdi. NATO üyesi ülkeler, 1990'lı yıllardan itibaren Türkiye'nin terörle mücadelesinde destek değil köstek oldu. Müttefiklerinin ambargolarıyla karşı karşıya kaldı. Almanya ve Amerika başta olmak üzere NATO üyesi ülkeler PKK'ya silah eğitimi, istihbarat ve para yardımı yaptı. NATO'nun DEAŞ tehdidine karşı sınır güvenliği için gönderdiği HIMARS füze sistemleri, yapılan bir iki atış dışında neredeyse kullanılmadı. REKLAM İTİDAL ÇAĞRISIYLA YETİNDİ Türkiye, NATO ittifakına en büyük ihtiyacı 2011 yılında başlayan Suriye savaşında duydu. NATO'nun güneydoğu sınırlarında teröristlerin tacizlerine karşı gereken tedbir alınmayarak Türkiye yalnız bırakıldı. NATO'nun "Taraflardan birine yapılan saldırı, herkese yapılmış kabul edilir" şeklindeki ünlü 5. maddesi, Türkiye'ye işletilmedi. Söz konusu Türkiye'nin terörle mücadelesi olunca kurallarını ve kararlarını rahatlıkla inkar etti. NATO destek yerine "itidal" çağrısında bulundu. PATRİOT'LARI TÜRKİYE'DEN ÇEKTİ NATO'nun Rusya'ya karşı tedbirleri de Türkiye sınırında işletilmedi. Rusya, Türkiye sınır gerisine S-400 sistemleriyle donatırken Türkiye hava savunmasında güçsüz bırakıldı. Uçak düşürme krizinde yaşanan Türkiye-Rusya geriliminde yeteri kadar destek vermeyen NATO üyesi ülkeler, Türkiye'de konuşlu hava savunma sistemi Patriotları da en ihtiyaç duyulan zamanda söküp götürdü. ÜSLERİYLE ÇEVRELEDİ Türkiye'ye destek olmadığı gibi açık tehdit haline gelen NATO halen üsleriyle Türkiye'yi çevrelemiş durumda. Sovyet tehdidine karşı kurulan ve Amerika'nın Orta Doğu'daki operasyonlarını yönettiği Adana İncirlik Üssü'nün yanı sıra Avrupa'daki Amerikan Hava Kuvvetleri'ne bağlı İzmir Çiğli Üssü, NATO'nun Türkiye'deki resmi üslerinden. Konya'daki 3. Ana Jet Üs Komutanlığı, Irak savaşında NATO için öne çıkan üslerden. Şile Üssü'ndeki NATO hava savunma füzeleri, yine füze rampalarının bulunduğu Balıkesir 9. Ana Jet Üssü ile Muğla Aksaz'daki Deniz Üssü de NATO görevlerinin yapıldığı üsler arasında. Halen Türkiye'de toplamda 28 adet NATO harekat ve radar üssü bulunduğu belirtiliyor. Tüm darbelerin arkasında yer aldı NATO ülkeleri 27 Mayıs'tan 15 Temmuz'a tüm darbelerin içinde ya da arkasında oldu. 12 Eylül darbesiyle işbaşına gelen cunta yönetiminin yaptığı ilk iş ABD'nin dayatmasıyla Yunanistan'ın tekrar NATO üyeliğine onay vermek oldu. 15 Temmuz darbe girişiminde NATO'nun dahili de çokça sorgulandı. FETÖ de Türkiye'nin NATO üyeliği ile yaşıt bir örgüt olarak NATO'nun gladyo yapılanması içinde yer alan bir müdahale aracı olduğu, örgütlenme yapısı, Gladyonun örgütlenme yapısıyla birebir örtüştüğü gündeme geldi. Kıymet Sezer