Orta Doğu Teknik Üniversitesi (ODTÜ), üniversite yerleşkesinde faaliyet gösteren kantin, kafeterya, büfe, berber gibi ticari işletmelerinden, 18 aylık süreçte kapalı olmalarına rağmen kiralarını istedi. Başta kantin sahipleri olmak üzere ticari işletmeler ise bu duruma tepki gösterdi. Covid-19 pandemisi nedeniyle bütün üniversitelerde Mart 2020’den Eylül ayına kadar örgün eğitim yapılamadı. Söz konusu 18 aylık dönemde üniversitelerin yerleşkelerinde bulunan kantin, kafeterya, büfe olmak üzere diğer ticari işletmeler de faaliyet gösteremedi. Bunun üzerine Milli Emlak Genel Müdürlüğünün Yükseköğretim Kuruluna gönderdiği talep yazısında yer alan “Mülkiyeti üniversitelere ait veya Hazineye ait olup üniversitelere tahsisi taşınmazlar üzerinde üniversiteler tarafından da geçici faaliyet gösterilmeyen/örgün eğitime başlanılmayan dönemler için gerekli indirim, iade, mahsup, kira süresinin uzatımı vb. taleplere ilişkin gerekli değerlendirmenin yapılması” ifadesi üzerine ODTÜ’lü kantin işletmecileri kendilerinden kira bedelinin alınmayacağını iddia ederken, ODTÜ ise aynı maddeye dayanarak, kiraların taksitlendirilmesinin yanı sıra herhangi bir faiz uygulanmadığını, 18 aylık faaliyet göstermemenin anlaşmaya varıldığı takdirde kira sözleşmelerine ekleneceğini ve yine 18 aylık faaliyet gösterilmeyen süreçte herhangi bir kira talepleri olmadığını ileri sürdü. ATO 48. Komite Başkanı Muharrem Kılıç, İHA muhabirine yaptığı açıklamada, Anayasanın 173. maddesinde yer alan “Devlet, esnaf ve sanatkarı koruyucu ve destekleyici tedbirleri alır” ifadesine atıfta bulunarak, Ankara’da bulunan hiçbir devlet üniversitesinin kira istemezken ODTÜ’nün kiraları istemesinin, hem hukuken hem de vicdanen haksız olduğunu iddia etti. ODTÜ’den gönderilen yazılı açıklamada ise hukuk yollarının açık olduğuna işaret edilerek, 140 kantin işletmecisinden 14’ünün dava açtığını ve 7’si kazanmalarının yanı sıra 6 davanın hala sürdüğünü ileri sürüldü. Söz konusu pandemi sürecinde 18 aylık kapanma üzerine üzerine Milli Emlak Genel Müdürü Tufan Büyükuzun, çeşitli oda, birlik, gerçek ve tüzel kişi tarafından Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği bakanlığına iletilen taleplerin incelenerek mülkiyeti hazineye ait olan, Üniversitelere tahsisli taşınmazlardaki kafeterya, kantin, büfe vb. yerlerin kiralama işlemlerinde uygulama birliğin bulunmadığının anlaşılması üzerine Yükseköğretim Kurulu Başkanlığına bir hatırlatma mahiyetinde talep yazısı yazdı. Büyükuzun YÖK’e, bulaşıcı hastalık, salgın gibi mücbir sebeplerin varlığı halinde kiracıların kira bedelinde indirim, ödeme tarihi ve miktarlarının değiştirilmesi, kira süresinin uzatılması taleplerinin değerlendirilmesi gerektiğini ifade etti. “Mülkiyeti üniversitelere veya hazineye ait olan ve faaliyet gösteremeyen ticari işletmeler üzerinde gerekli indirim, iade, mahsup, kira süresinin uzatımı vb. taleplere ilişkin gerekli değerlendirmenin yapılmasını rica ederim” Büyükuzun, YÖK’e gönderdiği yazısında şunları kaydetti: “Korona virüs ile mücadele kapsamında alınan tedbirler doğrultusunda, kiracıları tarafından talep edilmesi halinde, mülkiyeti Hazineye ait ve Bakanlığımızca kiraya verilen taşınmazlardan, üniversitelere tahsisli taşınmazlardaki ticari amaçla kullanılan yerlere ait kira bedellerinin geçici olarak faaliyet göstermediği süreye isabet eden kısımlarının kira bedelinden indirilmesi/iade edilmesi/mahsup işlemleri Bakanlığımızca gerçekleştirilmekle birlikte; mülkiyeti üniversitelere ait veya Hazineye ait olup üniversitelere tahsisi taşınmazlar üzerinde Üniversiteler tarafından da geçici faaliyet gösterilmeyen/örgün eğitime başlanılmayan dönemler için gerekli indirim, iade, mahsup, kira süresinin uzatımı vb. taleplere ilişkin gerekli değerlendirmenin yapılmasını ve uygulama birliğinin sağlanarak üniversitelere duyurulması hususunun gereğinin takdir ve ifasını rica ederim.” “Kapalı kaldığımız süreç içerisinde üniversite içindeki işletmelerin kiralarının ödenmemesine dair devlet gerekli tedbiri aldı” Ankara Ticaret Odası (ATO) Kantin ve Catering Komitesi Başkanı Muharrem Kılıç, Anayasanın 173. maddesinde yer alan, “Devlet, esnaf ve sanatkarı koruyucu ve destekleyici tedbirleri alır” ifadelerini hatırlatarak, “Yaşamış olduğumuz Covid-19’dan doğan pandemi süreci içerisinde üniversite içindeki işletmelerin tamamı kapalı kaldı. Bunun kapalı kalmasının sebebi, İçişleri Bakanlığı, Sağlık Bakanlığı ve Yükseköğretim Kurulu’nun almış olduğu kararlardır. Kapalı kaldığımız süreç içerisinde üniversite içindeki işletmelerin kiralarının ödenmemesine dair devlet gerekli tedbiri aldı. Çevre ve Şehircilik Bakanlığına bağlı Milli Emlak Genel Müdürlüğü, üniversite içerisindeki işletmelerin pandemi süreci içerisinde özellikle örgün eğitime başlanacak süreye karar kiraların alınmaması ve kapalı kalan sürelerin kira sözleşmelerine eklenmesini istedi” diye konuştu. “Mağdur olan arkadaşlarımızın her birine kapalı kaldıkları 18 aylık sürecin kiralarının ve yakıt paralarının 15 Aralık’a kadar ödenmesi isteniyor” Ankara bulunan devlet üniversiteleri arasında kapalı olunan 18 aylık süreçte kiraları talep eden tek üniversitenin ODTÜ olduğunu söyleyen Kılıç, “Diğer üniversitelerin hukuk bölümünde bir sorun olmazken üniversite senatolarında sorun olmazken sadece bu sorunu ODTÜ’de yaşıyoruz. Biz burada yönetimin art niyetli olduğunu düşünüyoruz. Mağdur olan arkadaşlarımızın her birine kapalı kaldıkları 18 aylık sürecin kiralarının ve yakıt paralarının 15 Aralık’a kadar ödenmesi isteniyor. Aksi takdirde sözleşmelerinin feshedileceği söyleniyor. Zaten 18 ay boyunca gece yıkım yaşamışken ODTÜ de bunun tamamen küllerini savurmak istiyor” dedi. “15 Aralık’a kadar 103 bin lira kira yatırmam lazım ama işletmelerin boyutuna göre yaklaşık bir milyon liraya yakın işletme borcu çıkarılan arkadaşlarımız var” ODTÜ’de kantin işletmecisi Nihat Yalçındere, 12 Mart’ta İçişleri Bakanlığının genelgesi ile tüm Türkiye’de pandemiden dolayı üniversitelerin öğretime ara verdiğini ve kendilerinin de 16 Mart’ta bütün işletmeleri apar topar kapatmak zorunda kaldıklarını ifade ederek, “Bugüne kadar pandemide 18 ay gibi bir süre geçti. 18 Eylül’de biz işletmelerimizi tekrar açtık. İşletmelerimizi açtık ama bu arada okulumuz bizden 18 aylık kira bedeli artı kapalı olduğumuz dönem için yakıt parasını gönderdi ve bunları bizden ısrarla istiyor. Kendi işletmem için söyleyeyim benim kiram 90 bin lira 13 bin lira da yakıt param var. 15 Aralık’a kadar 103 bin lira kira yatırmam lazım ama işletmelerin boyutuna göre yaklaşık bir milyon liraya yakın işletme borcu çıkarılan arkadaşlarımız var. Bunları bizim ödeme şansımız yok. Niye çünkü bu zaman içerisinde bizim bir kuruş gelirimiz olmadı. Apar topar işletmeleri kapattık. Hem personelimiz hem de biz mağdur olduk” ifadelerini kullandı. “‘Ya ödeyin ya boşaltın. İcraya vereceğiz, tahliye edeceğiz’ diye baskı yapıldı” 103 bin liralık kira ve yakıt borcu olduğunu iddia eden Yalçındere, şunları söyledi: “18 aylık zaman içerisinde stres altında kaldık. Çünkü biz sürekli arandık. Mailler atıldı. ‘Ya ödeyin ya boşaltın. İcraya vereceğiz, tahliye edeceğiz.’ diye. Sürekli hepimiz diken üstünde başımıza bir iş mi gelecek? icra mı gelecek? dükkanlar elimizden mi gidecek? diye. Biz burada hakkımızı savunmaya çalışıyoruz. Ekmek teknelerimizi kaybetmemeye çalışıyoruz. Biz kendimiz ODTÜ’lü olarak görüyoruz. Kendimizi buranın bir personeli olarak görüyoruz. Çünkü buradaki esnafımızın çoğu 20-30 yıldır burada. Geçimimizi bir tek buradan sağlıyoruz.” “45 senede ne kazandıysam hepsi gitti. Bir tek oturduğum ev kaldı. O ev de benim mi ODTÜ’nün mü bilmiyorum” ODTÜ’de işletme sahibi Raşit Şahin, 16 Mart 2020’de 3 hafta diye dükkanlarını kapatıp gittiklerini belirterek, “1 Ekim’de daha yeni açtık. Ama yüzde 30 kapasite ile ancak çalışabiliyoruz. Yüzde 40 online var. Hazırlıkla hiç yok. Pandemi öncesindeki yüzde 30 ciromuzu ancak yakalayabildik. Kapalı kaldığımız sürede neyimiz var neyimiz yok hepsini sattık zaten. Geçimimizi sağlamak için. Ne olduğunu bilmiyoruz. Şimdi açtık zaten iş yapamıyoruz, bir buçuk yıllık kirayı bir kalemde ödeme zorundayız. Kapalı olan bir yer. Kapıdan kimse girip çıkmıyor. Adalet mi bu bilmiyorum. ODTÜ, bir buçuk yıllık kiramızı bir kalem de istiyor. Zaten hiçbir şeyimiz kalmadı. 45 senede ne kazandıysam hepsi gitti. Bir tek oturduğum ev kaldı. O ev de benim mi ODTÜ’nün mü bilmiyorum” diye konuştu. “Kapalı olan bir dükkanda kirayı hiç kimse almazken biz neden ödemek zorundayız?” ODTÜ’den adalet istediklerini dile getiren Şahin, “Kapalı olan bir dükkanda kirayı hiç kimse almazken biz neden ödemek zorundayız? Çalışmamış dükkan, kamu kurumu burası, giriş-çıkış yasak, öğrenci yok, müşteri yok, her yer kapalı. Yani bizimle denk olan kimse ödemezken bir neden ödemek zorundayız bunu” ifadelerini kullandı. Yerleşkesi içinde yer alan işletme sahipleri tarafından yapılan, pandemi döneminde kapalı kaldıkları 18 aya ait kira ve yakıt masraflarının kendilerinden istendiği iddialarına ilişkin söz hakkı doğan ODTÜ ise gönderdiği yazılı açıklamada, faaliyetlerinin durduran işletmelerin, ODTÜ’ye yaptıkları başvuruları ile pandemi süresince Üniversitenin kendilerinden kira bedeli ve irtifak hakları ile su, elektrik ve doğalgaz hizmet bedellerinin alınmaması talep ettiklerini hatırlattı. “Ticari ünitelere işlemlerin Üniversiteniz tarafından yapılması gerektiği değerlendirilmektedir” Bunun üzerine Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Milli Emlak Genel Müdürlüğünden görüş talep eden ODTÜ’nün, yazılı açıklamasında belirtilen ifadeye göre şu şekilde dönüş yapıldı: “Mülkiyeti üniversitenize ait veya Hazineye ait olup üniversitenize tahsisli taşınmazlar üzerinde üniversiteniz tarafından kiraya verilen/irtifak hakkı tesis edilen ticari ünitelere işlemlerin üniversiteniz tarafından yapılması gerektiği değerlendirilmektedir.” ODTÜ tarafından kira borçlarının erteleme süresi kadar bir süre içinde faiz işletilmeden aylık ve eşit taksitler halinde tahsiline karar verildi Buna göre ODTÜ, Pandemi dönemine rastlayan sürede faaliyet gösterip göstermedikleri de dikkate alınarak; 23 Mart-23 Haziran 2020 tarihleri arasında faaliyet göstermeyen işletmelerin tahakkuk edecek kira borçlarının tahsilinin üç ay süre ile ertelenmesine, pandeminin bu süre içinde sona ermemesi halinde erteleme işleminin üç ay daha uzatılmasına ve sürenin sonunda tahakkuk edecek kira borçlarının erteleme süresi kadar bir süre içinde faiz işletilmeden aylık ve eşit taksitler halinde tahsiline ve Covid-19 salgınına bağlı olarak Üniversitemizde yüz yüze eğitime ara verilmesi ve pandemi koşulları devam ettiği için; işyerlerini halen kapalı tutan kiracıların 23 Eylül 2020-23 Haziran tarihleri arası tahakkuk edecek kira borçlarının tahsilinin 23 Haziran 2021 tarihinden itibaren üç ay içerisinde tahsil edilmek üzere ertelenmesine karar verdiğini belirtti. 18 ay boyunca hiç çağrı yapılmadı ODTÜ, söz konusu kapanma dönemlerine rastlayan kira bedeli borçlarının faizsiz olarak ertelendiğini savunurken, normalleşme sürecine geçiş yaşanmadığı göz önünde bulundurularak 23 Mart 2020’den 23 Eylül’e kadar ertelenmiş olan ve erteleme süresi kadar bir süre içinde taksitler halinde ödenmesi gerektiği halde gerçekleşmeyen kira ödemeleri için bir çağrı yapıldığını ifade etti. Kiracılar, birikmiş borçlarını taksitlendirmek üzere bir ödeme planı sunarsa ODTÜ tarafından değerlendirilecek ODTÜ, 20 Ekim’de ilgili dönemlere ait ertelenmiş kira borçlarının 15 Aralık’a kadar ödenmesine konusunda bildirimde bulunduğunu hatırlatarak, kiracıların birikmiş borçlarını taksitlendirmek üzere bir ödeme planı sunarak başvuru yapmaları halinde konunun değerlendirilmesinin mümkün olduğu düşüncesini ileri sürdü. Kira sürelerini TÜFE oranı göz önünde bulundurularak yenilenmesi yönünde karar verildi ODTÜ, pandemi döneminde süresi sona eren kira sözleşmelerinin, ilgili kiracıların kira bedeli borcu hariç başkaca bir şekilde sözleşmeye aykırı davranışı bulunmuyor ise, aynı süre ile ve sözleşmede bulunan TÜFE artış oranı şartı uygulanarak yenilenmesi yönünde karar verdiklerini ve uygulandığını kaydetti. ODTÜ, işletmelerin su, elektrik ve doğalgaz hizmet bedellerinin tespit ve tahsilinin kullanıma bağlı olması nedeniyle bu hususta herhangi bir karar alınmasına gerek olmadığına karar verildiği hatırlatmasında bulundu. 14 davanın 7’sini ODTÜ kazandı, 6’sı sürüyor Ayrıca ODTÜ, üniversitede bulunan 140 kiracının bu süreçte 14’ünün mahkemeye başvurarak kira uyarlama istemi ile davacı olduklarını belirterek, açılan 14 davanın 7’sinde ilgili mahkeme tarafından davanın reddine karar verildiği ve 6’sının henüz karar bağlanmadığı belirtildi.