Deloitte Spor Endüstrisi Grubu, COVID-19 salgının etkisiyle2020/2021 sezonu sonunda Futbol Para Ligi kulüplerinin 2 milyar euroluk bir gelir kaybına uğrayacağını öngördü.Deloitte Spor Endüstrisi Grubu’nun Futbol Para Ligi’nin 24’üncü sayısında COVID-19’un oluşturduğu ekonomik ve sosyal yıkım ortamında, rapor 2019/20 sezonunda dünya futbolunda en yüksek gelirleri üreten kulüpleri mercek altına alındı. Rapora göre, en yüksek gelire sahip 20 kulübün 2020/21 sezonu sonunda gelir kayıpları 2 milyar euroyu aşacak.Rapor, gelirlerdeki düşüşü, ötelenmelerden kaynaklı ve tamamen kaybolan gelirlerden kaynaklı (özellikle maç günü gelirleri ve ayrıca naklen yayıncılara verilen indirimler) olarak iki temel faktörle açıklıyor. Söz konusu ötelenmelerin etkisini ele alındığında, birçok kulübün 2020’de sona eren mali yıla ait gelirlerinin aşağı yukarı dörtte birlik kısmının 2021’de sona eren mali yıla kaydığını; dolayısıyla 2021’in bir çeyreklik ekstra geliri kapsadığı görülüyor.Dünyadaki liglerin devam eden sezonla ilgili olarak salgına karşı maçları ertelemeden ligleri farklı sıralama metotları kullanarak sonlandırmaya ve tamamen iptale kadar uzanan farklı reaksiyonlar gösterdiğinin altı çizilen raporda, izleyicilerin güvenli ve sağlıklı bir şekilde yeniden stadlara dönüş yapabilmesi şu an dünya futbolunun en öncelikli gündem maddeleri arasında olduğuna dikkat çekildi. Maç günü gelirleri kulüplerin iş modellerinin ayrılmaz bir parçası olmakla kalmayıp, farklı gelir oluşturucu kalemlerin de tetikleyicileri. Spor Endüstrisi Grubu’na göre, kulüpler seyirciden yoksun kalmanın esas etkisini önümüzdeki sene daha çok hissedecek. Bu etkinin boyutuysa, seyircilerin statlara tekrar ne zaman döneceğine bağlı olacak.Futbol Para Ligi’nin zirvedeki kulübü değişmedi: FC BarcelonaFC Barcelona 715,1 milyon euroluk geliri ile geçen sene olduğu gibi Para Ligi’nde en üst sırada yer aldı. Onu 714,9 milyon euroluk gelir üreten Real Madrid takip etti. İkili arasındaki 200 bin euroluk fark, Para Ligi tarihi boyunca ilk iki sırada yer alan kulüpler arasında oluşmuş en küçük fark olarak dikkat çekiyor.2019 yılında 840 milyon euro rekor gelir ile 800 milyon eşiğini ilk geçen kulüp olarak rekor kıran FC Barcelona, bu sefer tüm Para Ligi kulüpleri içerisinde mutlak değer olarak en büyük gelir düşüşünü yaşayan kulüp oldu.Real Madrid’in gelirlerde yaşadığı azalma daha düşük gerçekleşti. Kulüp, önemli iş ortaklıklarının süresini uzatarak ve bazı gelir üretici aktiviteleri kendi bünyesine taşıyarak ticari gelirlerinde 28,1 milyon euro tutarında bir artış sağladı, bu da eflatun beyazlıların diğer iki gelir kalemindeki düşüşü bir nebze olsun hafifletti.Bayern Münih bu sene üçüncü sıraya yükseldi (634,1milyon Euro). İlk 10 kulüp arasındaki en düşük gelir kaybını (yüzde 4) yaşayan Alman devi, 2020 yılına ait tüm ulusal naklen yayın gelirlerinin Bundesliga’nın daha erken tamamlanması sonucu mali tablolarına dahil olmasından faydalandı. Bayern, Şampiyonlar Ligi’ni, Bundesliga’da Şampiyonluğu, Almanya Kupası’nı (DFB Pokal) ve son olarak da UEFA Süper Kupasını kazanarak unutulmaz bir sezon yaşadı.580,4 milyon Euro gelirle sezonu tamamlayan Manchester United’ın, gelirlerindeki 131,1 milyon euroluk düşüş (yüzde 19) takımın 4’üncü sıraya gerilemesine sebep oldu. Bu seneki Para Ligi’ndeki en büyük düşüşü yaşayan kulüp olan Kırmızı Şeytanlar, hem 2019/2020 Şampiyonlar Ligi’ne katılmamış olmanın, hem de maç günü gelirlerinden mahrum kalmanın ve naklen yayın gelirlerindeki indirim ve ertelemelerin faturasını ödediler.Liverpool 2001/2002’den beri ilk kez sıralamada ilk beşe girdi. Kırmızı beyazlıların son birkaç yıldır istikrarlı bir şekilde devam eden sportif başarıları finansal başarısına da yansıyor.Manchester City (6.), Paris Saint-Germain (7.), Chelsea (8.),Tottenham Hotspur(9.) veJuventus (10.) ilk 10’da yer alan diğer kulüpler.İlk 20’deki kulüplerin 18’i geçen sene de listede yer alan kulüpler. 15. sıradaki FC Zenit ve 20’nci sıradaki Eintracht Frankfurt, AS Roma ile West Ham United’ın yerlerini aldılar. Zenit’in 2019/2020 Şampiyonlar Ligi’ne katılımı ve mali yılının 31 Aralık 2019 olması sebebiyle sezon gelirlerinin pandemiden minimum etkilenmesi, kulüp açısından başlıca olumlu etkenlerdi.Para Ligi’nde ilk 20’de yer edinen kulüplerden sadece ikisi bir önceki seneye göre gelirlerinde artış yaşadılar: FC Zenit ve Everton. Çok küçük bir artış ile 212 milyon euroluk gelire ulaşan ve 17’nci sırada yer alan Everton, ticari gelirlerini iki katından fazla arttırdığı bir sezonu geride bıraktı. Bu aynı zamanda tüm Para Ligi kulüpleri arasında en büyük ticari gelir artışı olarak (yüzde 104) dikkate çekti.Türk Kulüpleri bu sene de listede yer alamadıİkinci sene üst üste, hiçbir Türk kulübü Deloitte Futbol Para Ligi’nde yer alamadı. Listede en son kendine yer bulan Türk kulübü, 2019 yılında 26’ncı sırada yer alan Beşiktaş olmuştu. Son 10 sezonda İstanbul’un üç büyükleri, 8 kez Para Ligi’nde ilk 30 kulüp içerisinde yer alarak ülkemizi temsil ettiler (Galatasaray 5, Fenerbahçe 2 ve Beşiktaş 1 kez).Deloitte Türkiye Futbol Endüstrisi Lideri Cem Sezgin, gelir üretme konusunda Türk kulüplerinin Avrupa’lı rakipleri ile mücadelede ellerini zayıflatan bazı kalıtsal faktörlere ve yeni gelişmelere vurgu yaptı. Sezgin’e göre, Türkiye’deki Süper Lig naklen yayın ihalesinin bedeli, özellikle Avrupa’nın 5 büyük ligindeki emsalleri ile kıyaslandığında çok daha mütevazi kalıyor. Dünya ve Avrupa futbolundaki ulusal ve uluslararası naklen yayın pastasından kulüplerimizin aldığı pay bu ülkelere göre oldukça düşük. Ayrıca Avrupa Kupaları’nda özellikle son iki sezondur alınan başarısız sonuçlara dikkat çeken Sezgin, UEFA Kulüpler sıralamasında ülke olarak ilk 10 dışında kalan Türkiye’nin 2022/2023 sezonunu şampiyon tamamlayacak kulübünün Şampiyonlar Ligi’ne gruplar aşamasında doğrudan katılım hakkını kaybettiği için iki ön eleme turu oynamak zorunda kalacağını hatırlattı. Sezgin, bunun Türk kulüpleri için Avrupa’nın özellikle büyük kulüpleri ile rekabette yeni bir zorluk olarak karşısına çıkacağını belirtti. Ticari gelirler açısından ekonominin ve sektörlerin genel seyrinin belirleyici olacağını söyleyen Sezgin, pandeminin en az hasarla atlatılmasının yeni sponsorluk ve ticari anlaşmalar ile kulüplere kaynak aktarımın devamlılığı açısından önemine işaret etti. Sezgin’e göre kulüplerimizi geçmiş yıllarda rekabette zayıflatan Türk Lirası’ndaki değer kayıpları ve seyirci ortalamalarımızın beş büyük lige göre geride kalması ise halen geçerliliğini koruyan riskler.Spor Endüstrisi Grubu’na göre, COVID-19 salgını, bulundukları durumdan güçlü bir şekilde çıkabilmeleri için kulüplere mevcut stratejik hedeflerini ve iş modellerini tekrar gözden geçirmeleri ve yeniden şekillendirmeleri açısından önemli bir dürtü teşkil etti. Kulüpler çalışanları ve taraftarları ile etkileşimlerinde dijital temasın en baskın yöntem hale gelmesi sonucu, hem kendi içlerine hem de dışarıya yönelik dijital yetkinliklerini geliştirmeye daha fazla yöneliyorlar. Bu zorlu süreçte en çevik ve yenilikçi kulüpler, aynı zamanda en hızlı ve en kuvvetli şekilde yeniden düzlüğe çıkan kulüpler olacak.Spor Endüstrisi Grubu, belirsizlik ortamının devamlılığının; mevcut ve gelecekteki naklen yayın kuruluşları, sponsorlar ve ticari ortakların spora ve futbola olan yatırımlarını yeniden gözden geçirip değerlendirmelerine, bu da COVID-19’un finansal etkilerinin daha uzun bir döneme yayılmasına sebep olabileceğine işaret ederken, küresel salgının taraftarlar ve toplum için futbolun ne kadar önemli olduğunu bir kez daha göstermesiyle, Futbol Para Ligi kulüplerinin naklen yayın kuruluşları ve sponsorlar nezdindeki söylemlerini güçlendirecek bir argüman sunması açısından olumlu bir gelişme olduğunu da hatırlatıyor.