Türkiye'de aşılamanın hızlanmasıyla, çalışma hayatında da normalleşme adımları başladı. Kimi şirketler uzaktan çalışmayı sonlandırıp ofise dönerken, bazı firmalar ise hibrit modellerle esnek çalışmayı devam ettirme kararı aldı. Peki bundan sonra çalışma hayatında ne gibi değişiklikler yaşanacak? Ofise dönmek ya da uzaktan çalışmaya devam etmek isteyen çalışanlar ne yapacak? 4857 sayılı Kanunun 14. Maddesi'nde uzaktan çalışma, 'işçinin, işveren tarafından oluşturulan iş organizasyonu kapsamında iş görme edimini evinde ya da teknolojik iletişim araçlarıyla işyeri dışında yerine getirmesi esasına dayalı ve yazılı olarak kurulan iş ilişkisi' olarak tanımlanıyor. KURALLAR BELİRLENMELİ Uzaktan çalışmaya dayalı bir iş ilişkisinin kurulma anında yazılı olarak kurallarının belirlenmesi gerekiyor. Yönetmelikte de uzaktan çalışmaya geçişin şartları belirlenmiş durumda. Buna göre uzaktan çalışmaya geçiş üç şekilde gerçekleşebilir: ¦ İş ilişkisi en baştan uzaktan çalışma şeklinde kurulabilir. ¦ Hali hazırda bulunan bir iş ilişkisi işçinin ve işverenin anlaşması ile uzaktan çalışma şekline dönüştürülebilir. ¦ Zorlayıcı nedenin varlığı halinde işyerinin tamamında ya da bir bölümünde uzaktan çalışmaya geçilebilir. SÖZLEŞME ÖNEMLİ İş Kanunu'nda belirtilen şekilde eğer iş ilişkisi baştan uzaktan çalışmaya dayalı olarak kurulmuşsa bu durumda işçi ve işveren uzaktan çalışmanın bütün detaylarını iş sözleşmesinde yazılı olarak kararlaştırırlar. Bu nedenle de iş ilişkisi baştan uzaktan çalışmaya dayalı olarak kurulmuş olur. TAZMİNAT HAKKI DOĞABİLİR Uzaktan çalışmayı sonlandırıp işyerine dönmek isteyen çalışana işverenin olumsuz cevap vermesi durumunda, işçi kısa çalışmada değilse ücretsiz izin riskiyle karşılaşabilir. İşveren uzaktan çalışmayan işçisini ücretsiz izne gönderip işyerine dönme talebini karşılamayabilir. İşçi ve işverenin bu süreci karşılıklı diyalogla çözmeleri önemli. Aksi taktirde konu mahkemede çözülecek bir soruna dönüşebilir. Bu durumda işçi bu duruma rıza göstermediğini ve tazminatının ödenmesi gerektiğini iddia edecektir. Hukuken bu onayın alınmamış olması nedeniyle işveren de tazminat ödemek durumunda kalabilir. UZAKTAN ÇALIŞMAK İSTEYEN NE YAPACAK? Eğer işçi ve işveren anlaşarak uzaktan çalışmaya geçerlerse bu durumda bir sorun doğmaz. İşçi ve işveren işin belirli günlerde veya çalışılan bütün günlerde uzaktan çalışmaya dönmesi ve diğer çalışma koşullarında anlaşıp bunu da yazılı olarak imza altına alarak bu dönüşümü gerçekleştirebilirler. İşçinin talebi üzerine uzaktan çalışmaya geçiş söz konusu olacaksa işçi talebini yazılı olarak yapmalıdır, işveren de bu talebe otuz gün içinde yazılı olarak dönüş yapmak durumundadır. Hukuken işverenin işçinin onayını almadan uzaktan çalışmaya geçirmesi mümkün değil. İşveren bu durumda da işçiden onay almak durumunda. YENİ SÖZLEŞME ŞART Koronavirüs nedeniyle kısa çalışmanın sona ermesiyle birlikte, pek çok sektörde 'zorlayıcı nedenle' uzaktan çalışmanın sona ermesi gerekir. Bu durumda salgın boyunca uzaktan çalışmış işçiler için işyerine dönüşün planlanması gerekir. İşveren salgın sonrasında da bazı işçilerin tamamen ya da kısmen uzaktan çalışmaya devam etmesini talep edebilir. Bu durumda işverenle işçinin masaya oturup yazılı bir şekilde uzaktan çalışma sözleşmesi imzalaması ve uzaktan çalışma durumunda çalışma sürelerinin tespiti, uzaktan çalışılan günlerde yol ve yemek parası gibi ödemelerinin miktarını belirlemesi gerekir. OFİSE DÖNMEK İSTEYEN NE YAPACAK? İşçi uzaktan çalışmaya geçişi kabul etmezse bu durumda işveren, işyerinde zorlayıcı nedenin varlığı dolayısıyla işçiye zorlayıcı nedenin doğmasından sonraki ilk haftada yarım ücret ödemek zorunda. İlk haftanın sonundan itibaren ise işverenin ücret ödeme yükümlülüğü sona eriyor. Dolayısıyla pratikte pek çok işçi bu onayı veriyor ve uzaktan çalışmaya geçiyor. Salgının etkilerinin yavaşlamasıyla birlikte çok uzun süredir uzaktan çalışan kişilerin işe dönüş talebi söz konusu olacaktır. SÜRE UZAYINCA ZORLAŞIR Uzayan mesai süreleri, ev ve iş hayatının birbirinden ayrılamaması, internet, elektrik ve yemek gibi masrafların artması gibi pek çok sorun gündeme gelmeye başladı. Bu nedenle özellikle aşılamanın hızlanmasıyla birlikte uzaktan çalışan kişilerin işyerlerine dönme talepleri ortaya çıkacaktır. Bu durumda işyerinde alınacak tedbirlere göre belki haftanın bütün günlerinde değil ancak belirli günlerinde uzaktan çalışmanın söz konusu olması gibi düzenlemeler hayata geçirilebilir. Okan Güray Bülbül Kaynak : Akşam