Eğitim-Bir-Sen olarak, Millî Eğitim Bakanlığı’na başvurarak, bilim ve sanat merkezleri öğrenci seçimine ilişkin uygulama sınavı için öğrenci velisinden ücret alınmamasını talep ettik. 2016-2017 Bilim ve Sanat Merkezleri Öğrenci Tanılama Kılavuzu’nun, “Öğrencilerin Aday Gösterilme Süreci” başlıklı 4.1. maddesinin 2. fıkrasında, “Sınıf öğretmeni tarafından aday gösterilen öğrencinin velisi; uygulama ücreti olarak KDV dahil 50 TL’yi (elliTürkLirası) aşağıdaki seçeneklerden birini kullanarak 13-29 Kasım 2017 tarihleri arasında yatıracaklardır…” hükmüne yer verilmek suretiyle bilim ve sanat merkezleri öğrenci seçimine ilişkin uygulama sınavı için öğrenci velisinden ücret alınması kararlaştırılmıştır. Anayasanın 42. maddesinde, “İlköğretim kız ve erkek bütün vatandaşlar için zorunludur ve Devlet okullarında parasızdır” hükmü bulunmaktadır. Diğer yandan, ülkemizin taraf olduğu gerek BM İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi gerekse İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi başta olmak üzere, ilgili diğer sözleşmeler ilk ve temel eğitimin ücretsiz yapıldığını ifade eder. Ayrıca BM Ekonomik Sosyal ve Kültürel Haklar Komitesi’nin ücretsiz eğitim hakkına ilişkin 14. maddesiyle ilgili 11 No’lu Genel Yorumunda “ücretsiz eğitim hakkı”nın çerçevesi, “(Bu) hak, açıkça çocukları ebeveynleri ve velileri hiçbir ücrete tabi tutmadan ilköğretimi elverişli hale getirmenin teminatı için hazırlanmıştır. Hükümet, yerel merciler veya okul tarafından zorla koyulan harçlar ve diğer dolaysız harcamalar, bu haktan yararlanmada caydırıcı unsur teşkil etmektedir ve hakkın gerçekleştirilmesini tehlikeye atmaktadır. Ayrıca, çoğunlukla gerileme etkisi yaratırlar. Sunulması gereken eylem planında bunların bertaraf edilmesi konusuna mutlaka yer verilmelidir. Ebeveynlerden zorunlu olarak para toplanması (…) gibi dolaylı harcamalar da aynı kategori altında toplanabilir” ifadeleriyle çizilmiştir. Görüldüğü üzere ulusal ve uluslararası hukuk, temel eğitimin parasız olması gerektiğini esas almakla birlikte, eğitim süreci içerisindeki her türden dolaysız harcamanın da ebeveyn ve velilere yüklenemeyeceğini öngörmektedir. Bu kapsamda adı geçen kılavuz gereği bilim ve sanat merkezleri öğrenci seçimine ilişkin uygulama sınavı için öğrenci velisinden ücret alınması hukuka aykırıdır. Diğer taraftan, uygulama sınavının ücrete tabi tutulması, ekonomik imkânları yetersiz ebeveynlerin çocuklarının bilim ve sanat merkezlerinde eğitime erişimini kısıtlayacak, bu ise söz konusu merkezlerin işlevlerini tam olarak yerine getirememesine sebep olacaktır. Bu nedenle Bakanlık, bilim ve sanat merkezleri uygulama sınavlarına katılacak öğrencilerin velilerinden ücret almamalıdır.