Anayasa Mahkemesi (AYM) bireysel başvurusuyla ilgili verdiği hak ihlali kararının gerekçesinde CHP'li Enis Berberoğlu'nun yeniden milletvekili sıfatına kavuşmasının önünü açtı.
Yeniden yargılama talep eden AYM, gerekçesinde ihlale yol açan kararının sonuçlarının da ortadan kaldırılmasını istedi. Gerekçede, TBMM Başkanı Mustafa Şentop'un, Anayasa Komisyonu Başkanı olduğu dönemde dokunulmazlığa ilişkin sözleri de ihlal tespitine dayanak gösterildi.
AYM Genel Kurulu, Berberoğlu'nun, seçilme ve siyasi faaliyette bulunma hakkı ile kişi hürriyeti ve güvenliği hakkının oy birliğiyle ihlal edildiğine hükmetmişti. Kararın ardından Berberoğlu'nun milletvekilliğinin iade edilip edilmeyeceği tartışma konusu olmuş, TBMM Başkanı Şentop başta olmak üzere iktidar kanadı izlenmesi gereken yol haritasının AYM'nin gerekçeli kararıyla şekilleneceğini dile getirmişti. Beklenen gerekçeli karar dünkü Resmi Gazete'de yayınlandı.
Kararda, yasama dokunulmazlığına ilişkin Anayasa'nın 83. maddesinin milletvekillerinin TBMM'nin kararı olmadıkça tutuklanamayacağı ve yargılanamayacağı güvencesine yer verdiği, aynı maddenin 4. fıkrasının ise tekrar seçilen milletvekili hakkında soruşturma ve kovuşturma yapılmasının TBMM'nin yeniden dokunulmazlığı kaldırmasına bağladığı belirtildi. Berberoğlu'nun 24 Haziran 2018 tarihi itibarıyla tekrar yasama dokunulmazlığından yararlanmaya başladığına dikkat çekilen gerekçede, bu nedenle anılan tarihten sonra tutulmaya devam edilmesi ve hürriyetinden yoksun bırakılmasının yasama dokunulmazlığına ilişkin güvencelerin yer aldığı 83. maddeyle bağdaşmadığı aktarıldı. Gerekçede kişi hürriyeti ve güvenliği hakkının ihlal edildiği de ifade edildi, yeniden yargılama istendi.
Gözler Meclis'te
AYM'nin gerekçeli kararının ardından gözler, TBMM Başkanlığı'nın Berberoğlu'nun vekilliğinin iadesi konusunda nasıl bir yol haritası izleyeceğine çevrildi.
O görüş de gerekçede
Gerekçeli kararda yasama dokunulmazlığı değerlendirilirken Anayasa'nın Geçici 20. maddesinin anlamı ve kapsamı da ele alındı. Gerekçede, TBMM Başkanı Mustafa Şentop'un, söz konusu anayasal düzenleme yapılırken Anayasa Komisyonu Başkanı sıfatıyla dile getirdiği "tekrar bir seçim olması halinde seçilenlerin, dokunulmazlığı kaldırılan dosyalar bakımından, dokunulmazlığın yeniden kazanılacağının açık olduğu" görüşüne yer verildi.
Öztrak: AYM'nin kararına uyulmalı
CHP Sözcüsü Faik Öztrak, Anayasa Mahkemesi'nin gerekçeli kararında, Berberoğlu'nun siyasi faaliyette bulunma görevinin engellendiği ve hakkının gasbedildiğinin teyit edildiğini dile getirdi. Öztrak, bu kararın ardından yargının bir an önce harekete geçmesi, TBMM Başkanı'nın da milletin iradesine uyması gerektiğini söyledi.
Hukukçular nasıl değerlendiriyor?
Milliyet'ten Önder Yılmaz'a konuşan hukukçular, bundan sonra atılacak adım konusunda farklı görüşler dile getirdi.
Hukukçuların görüşleri özetle şöyle:
Doç. Dr. Tolga Şirin (Marmara Üniversitesi Öğr. Üyesi): Anayasa Mahkemesi, kararın gerekçesinde, 'Anayasanın patronu benim' dedi. Ayrıca kararının da nasıl uygulanacağını açıkça söyledi. Buna göre büyük olasılıkla, yeniden yargılama sonucu yargılamanın durduğuna karar verilecek; ardından bu karar, TBMM'ye bildirilecek ve tekrar milletvekilliği sıfatını kazandığı kabul edilecektir. Berberoğlu'nun bu süreçteki maddi ve manevi zararlarının da tazmin edilmesi lazım geliyor.
Ersan Şen (Hukukçu): AYM'nin gerekçeli kararı yanlıştır, ben katılmıyorum. Niye? Geçici 20. madde ile Berberoğlu'nun dosyası 83. maddenin 2. fıkrasının kapsamı dışında tutulduğuna göre artık bu dosya bakımından Berberoğlu'nun dokunulmazlığı olamayacağından 24 Haziran 2018'de yeniden seçilse bile 83. maddenin 4. fıkrasından yararlanamaz. 83'e 2'nin uygulanmadığı yerde 83'e 4. fıkrayı uygulayamazsınız. AYM değerlendirmede hata yapmıştır.
Ancak bu aşamada AYM kararına karşı gidilecek yol yok. Bir yer var AİHM. Ama, devlet birey olmadığı için Berberoğlu dosyasını götüremez. Bu noktada AYM kararının gereğinin yerine getirilmesi lazım. Bunu kim yerine getirecek? Meclis yargının yerine geçip Berberoğlu'nu milletvekili sayamaz. Milletvekilliği yargı kararı okunmasıyla düştü. Ya Yargıtay veya yerel mahkeme dosyayı yeniden açacak. Kararını düzeltecek. Bana göre bunu yapacak olan da yerel mahkemedir. Karar TBMM Genel Kurulu'nda okutularak vekilliği iade edilmelidir.
Hüseyin Ersöz (Hukukçu): Bazı anayasa hukukçuları AYM'nin ihlal kararı sonrası Berberoğlu'nun yasama dokunulmazlığına doğrudan sahip olacağı görüş bildirirken, bazıları ise milletvekilliği düşürüldüğünden korumaya sahip olmadığını ifade ediyor. Ancak ben Meclis bir karar vermeden mahkemenin yargılamayı sürdüremeyeceği kanaatindeyim. Meclis, yerel mahkemenin yeniden yargılama kararının kesinleşmesini beklemek zorunda değil. AYM kararı hak ihlalini ortaya koyuyor. Berberoğlu'nun vekilliği iade edilebilir.