Aday öğretmen; MEB Öğretmen Atama ve Yer Değiştirme Yönetmeliğinin, ‘Tanımlar’ başlıklı bölümde yer alan 4.maddeye göre; “Öğretmenlikte adaylığı daha önce kaldırılmamış olanlardan öğretmenliğe ilk defa atama suretiyle atananları,”; adaylık süreci ise “Adaylık süresinin tamamı veya bir kısmıyla ilgili olarak başlangıcından sonuçlanıncaya kadar yapılan performans değerlendirmesi, sınav ve sonrasına ilişkin uygulamalar dizisini,” ifade etmektedir.[i]
MEB, şubat ayında gerçekleştirdiği 30 bin öğretmen atamasından sonra ilk kez aday öğretmenleri, atandıkları kurum dışında da olmak üzere, 6 aylık bir yetiştirme sürecine tabi tutuyor. Ancak aday öğretmenlere yetiştirme sürecinde danışmanlık yapacak ‘Danışman öğretmen’ görevlendirme sürecinde de yaşandığı gibi, bu konuda da bazı sorunlar yaşanmaktadır.
02.03.2016 tarihli ve 2456947 sayılı Makam Oluru İle yürürlüğe giren, Aday Öğretmen Yetiştirme Sürecine İlişkin Yönergenin[ii] 5.maddesine göre; Aday öğretmenler, adaylıklarının ilk altı ayında yetiştirme sürecine tabi tutulurlar. Yetiştirme süreci, Bakanlıkça belirlenen yetiştirme programı doğrultusunda aday öğretmenlerin görevlendirildiği eğitim kurumunda, eğitim kurumu yöneticileri ve danışman öğretmenlerin sorumluluğunda gerçekleştirilir.
Yönergenin 5.maddesinin 2.fıkrasına göre, Aday öğretmenler, yetiştirme programı kapsamında sınıf içi, okul içi ve okul dışı faaliyetleri gerçekleştirir ve hizmetiçi eğitim faaliyetlerine katılırlar. Ancak yapılması gereken haftalık planlamalar ve okul dışı faaliyetlerle ilgili gerekli çalışmaların zamanında yapılmaması nedeniyle bir çok aday öğretmen okuldaki ve okul dışı faaliyetleri tam anlamıyla yapamamaktadır.
Yönergenin 5.maddesinin 3.fıkrasına göre; Aday öğretmenlere yetiştirme sürecinde bağımsız olarak ders ve nöbet görevi verilemez. Aday öğretmenler, bu süreçte derslere danışman öğretmen nezaretinde girer ve danışman öğretmenin nöbetçi olduğu zamanlarda nöbet görevini izlemek üzere danışman öğretmenin yanında yer alır, hükmüne rağmen aday öğretmenler birçok okulda boş derslere girdirilmektedir.
Yönerge ekinde yer alan değerlendirme formlarından, ‘Aday Öğretmen Ders İzleme Formu’(Form-3), ‘Aday Öğretmen Öğretmenlik Uygulaması Ders İçi Gözlem Genel Değerlendirme Formu’ (Form-4a) gibi formların, bütün branşları kapsamaması, özellikle de rehber öğretmenler için uygun olmaması da önemli bir sorun. Çünkü rehber öğretmenlerin görev tanımında sınıf içi uygulamalar ağırlıklı olarak yer almamaktadır.
Yönergeyle çok ilgili olmasa da uygulamada danışman öğretmen ile aday öğretmenin branşlarının farklı olması da çeşitli sorunlara yol açmaktadır. Örneğin, aday okulöncesi, İngilizce ve rehber öğretmenlere, sınıf öğretmeni danışmanlık yapmaktadır.
Bütün bu sorunların yanında, kendi meslektaşları da aday öğretmenlere yardımcı olmak bir yana çeşitli sorunlar yaratmaktadır. Bu anlamda bazı idareciler, aday öğretmenlere bütün idari işleri yaptırmaya çalışmakta, öğretmenlerin okula geliş-gidiş saatlerini 08.00-17.00 gibi 8-9 saatlik bir periyotta belirlemekte, zaman zaman da angarya sayılabilecek işler yaptırmaktadır.
Bütün bu sorunlardan çok daha önemlisi de öğretmenlerin, kendileri gibi atanmış öğretmen olan aday arkadaşlarını halen öğrenci gibi görmeleri gerçeğidir. Bu şekilde, MEB’in, öğretmenleri aday öğretmenlik-yazılı-sözlü sınav uygulamalarıyla güvencesizleştirmeye ve öğretmenliği parçalamaya dönük politikalarına çanak tutulmaktadır.
Danışman öğretmenlik seçiminde yaşanan nepotizm ve aday öğretmenlik uygulamasında yaşanan sorunlar, zaten zor koşullarda görev yapmakta olan aday öğretmenleri daha da zorlamakta, okul kültürü ve okul iklimini olumsuz yönde etkilemektedir.
MEB’in bu konuda yaşanan sorunları dikkate alarak önlem alması ve aksayan yönlere yönelik iyileştirmeler yapması gerekmektedir.
[i] MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI ÖĞRETMEN ATAMA VE YER DEĞİŞTİRME YÖNETMELİĞİ. http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2015/04/20150417-4.htm Erişim Tarihi: 06.05.2016
[ii] Aday Öğretmen Yetiştirme Sürecine İlişkin Yönerge ve Yetiştirme Programı. http://oygm.meb.gov.tr/www/aday-ogretmen-yetistirme-surecine-iliskin-yonerge/icerik/328 Erişim Tarihi: 06.05.2016
