Bilişim Teknolojileri Dersinin ve Öğretmenlerinin Durumu*
Atanamayan öğretmenlerle ilgili konuları yazılarımızda dile getirmemizden bu yana, sosyal medyada bu konu ile ilgili önemli etkileşimler yaşandı. Bu etkileşimler sayesinde değişik branşlarla ilgili hem bilgilendik, hem yaşanan sorunları birinci ağızdan öğrenmiş olduk.
Bu bağlamda, Bilişim Teknolojileri Eğitimcileri Derneğinin kendi alanlarında önemli çalışmalar yaptığını, bu çalışmalar sonucunda hazırlanan, Bilişim Teknolojileri Dersinin ve Öğretmenlerinin Durumu başlıklı raporun, özellikle, sorunları ve çözüm önerilerini detaylı bir şekilde irdelediğini, ortaya koyduğunu ifade edebiliriz.
Rapora göre; 1998 yılında üniversitelerin eğitim fakültelerinin yeniden yapılanması sonucunda Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Öğretmenliği (BÖTE) bölümleri kurulmuş ilk mezunlar 2002 yılında verilmiştir. Bölümler halen 50 üniversitede eğitim-öğretime devam etmektedir. Bölümün amaçları arasında;
İlk ve orta öğretim kurumları için, temel mesleki bilgi ve becerileri kazanmış bilgisayar öğretmenleri yetiştirmek,
Öğrenci kitlesinin eğitim düzeyine ve eğitim içeriğine uygun öğretim materyali ve eğitim yazılımı tasarlama, geliştirme, uygulama ve değerlendirme alanlarında donanımlı bilgisayar destekli öğretim uzmanları yetiştirmek yer almaktadır.
İhtiyacın büyüklüğü eğitim fakültelerinde bölüm sayısının hızla artmasında, benzer öğretmenlik bölümlerinin açılmasında ve öğrenciler tarafından hayli yüksek puanlarla tercih edilmesinde büyük rol oynamıştır.
Bölüm mezunları Bilişim Teknolojileri(BT) Öğretmeni olarak sadece ortaokul ve ortaöğretim okullarına atanır ve BT Derslerini verir. Teknik Liselere atanıp alanın atölye derslerini veremezler. MEB İnsan Kaynakları Genel Müdürlüğünün açıklamalarına göre 14 bin civarında öğretmen görev yapmaktadır.
Milli Eğitim Bakanlığı okullarda bilgisayar bilen öğretmen sayısını arttırmak amacıyla 1990lı yıllarda üniversitelerle işbirliğine giderek formatör/koordinatör (BİTEFO) adı altında öğretmenler yetiştirmeye başlamış ve sağladığı alt-yapının ve bilgisayar derslerinin sorumluluğunu bu kişilere verme yoluna gitmiştir. Bu sistemde kısa süreli eğitimlerle farklı alanlardan öğretmenlere sertifika verilmiş, formatörlerden diğer öğretmenlere bilgisayar öğretmeleri ve öğrendikleri bilgilerle teknolojiyi programlara uydurmaları beklenmiştir.
Sağlanan olanakları etkili kullanacak ve kullandıracak insan gücüne olan acil gereksinimin sebebiyle geçici çözüm olarak ortaya atılmış olan bu formatör öğretmenlik kavramı zamanla daha da benimsenmiş BÖTE bölümlerinden 2002 yılında mezun verilmeye başlanması bile durumu değiştirememiştir. Bölüm mezunları da formatörlükle ilgili yönergeye tabii olmuşlardır.
Ayrıca bu sistemde farklı alanlardan kurslarla yetiştirilip görevlendirilen formatör/koordinatör öğretmenler ile bölüm mezunu öğretmenler arasında sık sık problem yaşanmış, bu işin eğitimini almış öğretmenler ile alanda yetişmiş öğretmenler karşı-karşıya bırakılmış, alan dışı görevlendirilen öğretmenlerin kendi branş derslerinde sıkıntı yaşamaları söz konusu olmuş yine de formatör öğretmen yetiştirilmeye ve görevlendirilmeye devam edilmiştir.
Hem bilgisayar derslerinde hem de diğer derslerin bilgisayar destekli işlenmesinde BT sınıflarının etkili kullanılması için formatör öğretmenlerin yanı-sıra Bakanlar Kurulunun 2004/7894 nolu Bilgisayar Öğreticiliği Görevlerinde Kısmi Zamanlı Geçici Personel İstihdamı İle Bu Personele Ödenecek Ücretlere İlişkin Kararı gereği bilgisayar öğreticisi alımları da yapılmıştır. İngilizce öğreticisi görevlendirmelerinde öğretmenlik şartı aranırken meslek yüksekokullarının Bilgisayar, Bilgisayar Bilimleri, Bilgisayar Operatörlüğü gibi çok sayıda bölüm mezunlarında öğretmenlik şartı aranmamış bu büyük projelerin ve Bilgisayar/BT derslerinin gelecekleri alan öğretmenlerinin varlığında dahi bu kişilerin ellerine bırakılmıştır.
Alanla ilgili sorunlar, formatörlük, ücretli öğretmenlik ve bilgisayar öğreticiliği kavramlarının da alana dahil edilmesiyle artarak büyümüştür.
Dernek, Kaliteli bir Bilişim Teknolojileri (BT) Eğitiminden ya da bilişim teknolojilerinin etkili bir şekilde eğitimde kullanılmasından bahsedebilmesi için aşağıdaki önerileri sıralamıştır.
"Temel Bilişim Teknolojileri" dersi, bilgi/internet/medya okur yazarlığını içerecek şekilde 5.ve 6.sınıflarda zorunlu hale getirilmelidir
Seçmeli ders sayısı arttırılmalı, "Grafik, Programcılık, Web Tasarımı, Masaüstü Yayıncılık, Donanım" gibi öğrencilerin ilgilerine yönelik seçmeli dersler hazırlanarak seçmeli ders sayısı arttırılmalı BT alanına ilişkin dersler tüm sınıflarda okutulabilmelidir.
Medya Okur Yazarlığı gibi bazı dersler Bilişim Teknolojileri Dersi kapsamında Bilişim Teknolojileri Öğretmenlerince okutulmalıdır.
Öğretim programları farklı okul şartlarına ve öğrencilerin hazır bulunuşluk düzeyini dikkate alabilecek şekilde basamak basamak geliştirilmeli ve sürekli güncellenmelidir..
Ders-dışı Eğitim (egzersiz) Yönetmeliği güncellenmeli ve Bilişim Teknolojisi Öğretmenlerince yürütülebilecek, web sitesi, elektronik dergi, afiş, eğitsel yazılım, belgesel video, grafik, hazırlama benzeri ders süresince yapılması mümkün olmayan eğitsel çalışmalara yer verilmelidir.
Etkili ve verimli bir eğitim öğretim süreci için sınıf mevcutları 25i aşmamalıdır. Teknoloji ve Tasarım dersinde olduğu gibi 25'den fazla mevcudu olan sınıflar bölünebilmeli. Öğretmen normu da bu şartları sağlayabilecek okullarda aynı şekilde arttırılmalıdır. Okul yönetimlerini bu konuda teşvik edici önlemler alınmalıdır. Fiziki imkânları uygun olan okullarda birden fazla BT sınıfı oluşturulabilmelidir.
Öğretmen normunun dersin seçilmesinden bağımsız olarak belirlenmesi düzenlenmelidir.
Dersin notla değerlendirmesi geri getirilmeli ya da tüm derslerde kaldırılmalıdır.
BT Öğretmenlerinin 4-5 yıllık lisans eğitimi ile kazandıkları uzmanlıkları tanınmalı, bu öğretmenler üç-beş aylık eğitimlerle yetiştirilen ya da kişisel gelişimlerle deneyim kazanmış kişilerle bir tutulmamalıdır. "Öğretici" adı altında BT Öğretmenliği vasfı taşımayan, lisans mezunu bile olmayan kişilere dersler ve öğrenciler emanet edilmemelidir.
BT Derslerinin ve öğretmenlerin zedelenen itibarları geri kazandırılmalıdır.
BT öğretmenleri Formatörlük gibi belirsiz ve geniş görev tanımlarından, kimi zaman zorunlu olan görevlendirmelerden kurtarılmalı, her ilde farklı uygulamaların önüne geçilmeli, makul çalışma saatleri ve şartları düzenlenmeli, birden fazla okulda görevlendirilmelerden kaçınılmalıdır.
Farklı alanlardan formatörlük görevlendirilmesi yapılsa dahi dersler sadece Bilişim Teknolojisi Öğretmenlerince yürütülmelidir. İllerin inisiyatifinde formatör öğretmen yetiştirilmesine son verilmelidir.
TTKB gibi Bakanlık birimlerinde BT alan uzmanlarına yer verilmelidir.
Ders materyallerinin, okullarda yaşanılan problemlerin çözümlerinin paylaşılabileceği bir portal oluşturulmalı. Bu portalda özellikle teknik sorunlarla ilgili yardım alınabilecek yetkili kişilerle iletişim sağlanmalıdır.
Okullardaki BT sınıflarının önceliğinin BT dersleri olduğu vurgulanmalıdır. Diğer derslerin BT araçlarıyla zenginleştirilerek işlenebilecek olmasının BT eğitimi yerine geçebileceği kanısı düzeltilmelidir.
Derse girmeyerek teknik işlerle yükümlü olmak isteyen öğretmenlere ve öğretmenlerin derslerini değil teknik işleri önemsemesini yeğleyen hatta bunlara yönelik zorlayıcı yaklaşımlarda bulunan yöneticilere yönelik tedbirler alınmalıdır.
Sınıflara yansıtıcı (projeksiyon) ve bilgisayar tedarik etmenin çok ötesinde olan bilişimin eğitimdeki yerini kavratacak etkili örnekler ve tanıtımlar hazırlanmalı, bu tanıtımlar kişilerin inisiyatifince değil tüm BT öğretmenlerince bir program dahilinde öğretmenlere aktarılmalıdır.
Sınıflarda öğrencilerin bilgisayarla birebir etkileşimini gerektiren uygulamalar hızla eğitimdeki yerini alırken bunu destekleyecek şekilde BT sınıflarında geliştirmelere gidilmelidir.
Özel kurum ve kuruluşlarda verilen BT Eğitimlerinin kalitesi yükseltilmeli ve çalışan eğitimcilerin şartları iyileştirilmelidir.
Yapılan genel ve çok fazla sayıda kişinin katıldığı sınavlarda (Sertifika Sınavları, Açıköğretim Bilgi Teknolojisi Dersi Sınavları vb) sorular amaca hizmet etmeli, işin önemini vurgulamalı, kaliteli hazırlanmalı ve sürekli güncel ve farklı program sürümlerinde geçerli olmalıdır.
Röntgen ışınlarına maruz kalan kişilerde olduğu gibi radyasyon - yıpranma vb tazminatların ödenmesi, çalışma sürelerinin kısaltılması gibi öneriler değerlendirilmelidir.
Son 3 yılda yapılan atama sayılarına bakıldığında; yüzlerle ifade edilen sayıları görürüz. BT öğretmenliğinin önemi ve alandaki resmi öğretmen açığı göz önüne alındığında, atama sayısının en az 4 bin civarında olması gereklidir. MEB, her alanda olduğu gibi, BT öğretmenliği alanında da formatör, ücretli öğretmen, bilgisayar öğreticisi çalıştırmaktan vazgeçerek, kadrolu atama yapmalıdır.
*http://www.bte.org.tr/durum_raporu.html
