~~Memurlar tarafından 25 yıldan bu yana süren ve meşakkatli mücadeleler sonucunda elde edilen toplu sözleşme hakkı, son imzalanan toplu sözleşmeyle hak olmaktan ziyade, hak kayıplarını tescilleyen, memurları yoksulluğa mahkûm eden ve bu mahkûmiyetin kalıcılaşmasına neden olan bir utanç belgesine dönüştü.
2016 ve 2017 yıllarını kapsayan toplu sözleşme, enflasyon karşısında memurların yıllardır aşınan maaşlarına yapılan düşük oranlı zamların yanında, varolan net maaşlarının küçük de olsa bir bölümüne idare tarafından el konulmasını da hüküm altına alıyor. İdare bu el koyma işlemini iki yolla yapıyor;
Birinci el koyma işlemini, maaşlardan kesilen verginin ilk dilimi olan % 15’lik vergi diliminin matrahını yıllık 12 bin tl gibi düşük bir meblağda tutarak yapıyor. 12 bin tl’lik bu rakam, asgari ücret alan bir çalışan için bile 2015 yılının son aylarında aşılarak % 20’lik dilime giriliyor. Dolayısıyla, vergi artışından kaynaklanan bu kesinti asgari ücretli çalışanın net maaşını azaltmış oluyor. Asgari ücretliye göre daha yüksek maaş alan memurların maaşları ise haziran ayından itibaren % 20’lik vergi dilimine giriyor.
İdare, ikinci el koyma işlemini ise, memur maaşlarından yapılan emekli sandığı keseneklerinin arttırılması yoluyla yapıyor. Emekli sandığı kesenekleri, memurların maaşlarından yapılan ve emekli maaşı ile emekli tazminatlarını etkileyen bir kesinti. Sonunda emekli olan memura dönüyor ama emekli olunca dönüyor.
Emekli sandığı kesenekleri ile ilgili yasal düzenleme ve 2015 yılı toplu sözleşme mutabakat metninde bu konuyla ilgili getirilen değişiklik şu şekilde;
Önce keseneklerle ilgili yasal düzenlemeye bakalım (Memurlar.net, 2015a). Emekli Sandığı Kanununun, Ek 70.maddesinde, sandık iştirakçilerine ödenmekte olan;
“ a) Memuriyet taban aylığı ve kıdem aylığı tutarları ile,
b)Zam, tazminat ve ödenekler ile benzeri ödemeler toplamına karşılık gelmek üzere, 657 sayılı Devlet Memurları Kanununa tabi en Yüksek Devlet memuru aylığı (ek gösterge dahil) brüt tutarının;
– Ek göstergesi 8400 ve daha yüksek olanlarda % 240 ına,
– Ek göstergesi 7600 (dâhil) -8400 (hariç) arasında olanlarda % 200 üne,
– Ek göstergesi 6400 (dâhil) - 7600 (hariç) arasında olanlarda % 180 ine,
– Ek göstergesi 4800 (dâhil) - 6400 (hariç) arasında olanlarda % 150 sine,
– Ek göstergesi 3600 (dâhil) - 4800 (hariç) arasında olanlarda % 130 una,
– Ek göstergesi 2200 (dâhil) - 3600 (hariç) arasında olanlarda % 70 ine,
– Diğerlerinde  % 40’ ına, tekabül eden miktarı, emeklilik keseneğine ve kurum karşılığına tabi tutulur.” hükmü yer almakta ve bu hükme göre de ilgili memurlardan kesinti yapılarak, emekli sandığına aktarılmaktadır.
2015 yılı toplu sözleşme mutabakat metninde bu kesenek oranları 15’er puan arttırılarak, % 240 oranı, % 255’e; % 200 oranı, % 215’e; % 180 oranı, % 195’e; % 150 oranı, % 165’e; % 130 oranı, % 145’e; % 70 oranı, % 85’e; % 40 oranı ise % 55’e çıkarılmıştır (Memurlar.net, 2015b). Bu keseneklere karşılık gelen yaklaşık 17-18 tl, her ay memur maaşlarından kesilerek emekli sandığı kişi hesaplarına aktarılacaktır.
Bu kesenekler, her ne kadar yetkili memur sendikasının imzasıyla gerçekleşse bile, yetkili konfederasyon olan Memur Sen ve bağlı sendikaların, yaklaşık 3 milyon memuru ne derece temsil ettiği tartışmalıdır. Bu kesintiler, yetkili konfederasyona ve bağlı sendikalara üye olan, olmayan ve hiçbir sendikaya üye olmayan memurlardan da her ay kesilecektir.
Her bir memur için ayda 17-18 tl’lik kesintinin küçük bir meblağ olduğu düşünülebilir. Ancak 3 milyona yakın memur düşünüldüğünde yıllık 650 milyon tl gibi bir rakam ortaya çıkmakta ve bu rakam her memur maaş artışında aynı oranda artmaktadır.
Emekli keseneği tutarının artırılması, 1983 yılında iktidara gelen Anavatan Partisinin, “Tasarufu Teşvik Fonu” ve “Konut Edindirme yardımı” adı altında çalışanların maaşlarından yapılan zorunlu kesintileri hatırlatmaktadır. Her iki kesinti de ileriki yıllarda tıkanmış, hükümetler bu kesintiler karşılığında çalışanlara ödeme yapamaz hale gelmiş ve nihayet AKP döneminde bu uygulamalar tasfiye edilmiştir.
AKP, iktidara geldiği yıllarda tasfiye ettiği ve seçim dönemlerinde geçmiş hükümetleri eleştirmek amacıyla kullandığı bu zorunlu tasarruf uygulamalarının bir benzerini emekli keseneklerini arttırarak başka bir adla yeniden getirmiştir. İşin en ilginç yanı da memurların net maaşlarında azalmaya neden olan bu kesintinin, yetkili konfederasyon tarafından hiçbir beis görmeden imzalanmasıdır.
Kaynaklar
Memurlar.net, (2015a) 5434 sayılı T.C. Emekli Sandığı Kanunu http://www.memurlar.net/common/news/documents/1477/2071-2075.mht Erişim Tarihi: 03.10.2015
Memurlar.net, (2015b) İşte toplu sözleşme mutabakatının tam metni http://www.memurlar.net/haber/532743/
Erişim Tarihi: 03.10.2015