~~Memuriyete atanmada sınırlayıcı koşullardan biri de yaş konusudur. Bu konu 657 Sayılı Devlet Memurları Kanununun “Memuriyete girişte yaş” başlıklı bölümünde yer alan 40.maddede düzenlenmiştir. 40.maddede, “Genel olarak 18 yaşını tamamlayanlar Devlet memuru olabilirler. Bir meslek veya sanat okulunu bitirenler en az 15 yaşını doldurmuş olmak ve Türk Medeni Kanununun 12.maddesine göre kazai rüşt kararı almak şartiyle Devlet memurluklarına atanabilirler.” hükmü yer almaktadır. Görüldüğü gibi bu maddede sadece memuriyete giriş yaşı düzenlenmiş, memuriyete girişte yaş sınırlandırılması yoluna gidilmemiş, bu konu yönetmeliklere bırakılmıştır (DMK, 2014).

Bu anlamda öğretmenliğe başlama yaşı Milli Eğitim Bakanlığı Öğretmenlerinin Atama ve Yer Değiştirme Yönetmeliğinde düzenlenmiştir. Yönetmeliğin “Atama Şartları” başlıklı bölümünde yer alan 11.maddesinin, “g” bendinde, “Öğretmenliğe ilk defa atanacaklar bakımından başvuruların ilk günü itibarıyla 40 yaşından gün almamış olmak. Ancak, 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun  4.maddesinin birinci fıkrasının (B) bendi kapsamında sözleşmeli öğretmen pozisyonunda hâlen görev yapanlar ile daha önce bu kapsamda en az bir yıl fiilen görev yaptıktan sonra mesleki eğitimde başarılı olup da ayrılmış olanların kadrolu öğretmenliğe başvurularında 40 yaşından gün almamış olmak şartı aranmaz.” hükmü yer almaktadır (MEB, 2014).

Bu hükümle, öğretmenliğe başlama yaşı 40 yaş ile sınırlandırılmıştır. Maddede yer alan 4/ (B) istisnası, geçmişte MEB tarafından “Sözleşmeli öğretmenlik” şeklinde uygulanmış fakat uygulamada aynı işi yapan farklı öğretmenlik statülerine ve iş barışı ile ilgili sorunlara neden olduğu için görev yapmakta olan bütün öğretmenler kadrolu öğretmen haline getirilerek uygulamadan kaldırılmıştır.

Bu konuda, halen yürürlükte olan yönetmelikteki yaş sınırlamasını aşmak için Danıştay’a açılan bir davada, Danıştay 12.Dairesi 22.11.2012 gün ve E: 2009/8096, K: 2012/9374 sayılı kararında öğretmen atama başvurusunun reddine ilişkin bireysel işlemin iptaline karar vermiştir. Anılan kararda gerekçe olarak davacının usta öğretici olarak istihdam edildiği tarih itibarıyla 40 yaş koşulunu taşıyıp taşımadığı araştırılarak işlem tesis edilmesi gerekirken aksi yönde tesis edilen işlemin hukuka uyarlılığının bulunmadığı belirtilmektedir (Eğitim Sen, 2014)

Bu konuyu Danıştay’a taşıyan ve davayı kazanan Eğitim Sen’in yorumuna göre, 40 yaş mağduru öğretmen adayları arasında usta öğreticilik yapanların bu mağduriyetini aşmasını sağlayacak bir kapı açmıştır. Bu durumdaki öğretmen adayları öğretmen atama döneminde elektronik başvuruları yaş koşulu nedeniyle bakanlıkça onaylanmaması durumunda idare mahkemelerine dava açarak sonucuna ulaşabilirler. Kararın gerekçesi dikkate alındığında 40 yaş mağduru öğretmen adayları arasında yalnızca usta öğreticilik yapanlar değil ücretli öğretmenlik, vekil öğretmenlik yapanlarda bu yolu deneyebilir. 

Ancak bu süreçten sonra çeşitli okullarda ek ders karşılığı kadrosuz usta öğretici ve ücretli öğretmen olarak görev yapan öğretmenler ile 2009’da atanan 15 bin Okul Öncesi öğretmeninin hayalini, Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu, daha önce Danıştay’ın öğretmenlerin lehine verdiği kararı bozarak yerle bir etti. Atandıkları şehirlerde kendilerine yeni bir hayat kuran öğretmenler, bu kez temyiz kararıyla görevlerinden alınarak mağdur oldu.

Öğretmenliğe atanmada önemli bir engel olarak ortada duran 40 yaş sorunu aslında 657 sayılı DMK’da düzenlenen şekli ile sınırlayıcı bir hüküm içermemektedir. Yasa maddesi sadece memuriyete giriş yaşını düzenlemektedir. Bu anlamda kurumların ve MEB’in bu konuyu yönetmelik ile düzenlemesi de Anayasaya aykırı bir durumdur. Çünkü Anayasa hükümlerine göre, kamu hizmetlerine girme hakkı Anayasa’nın “Siyasi Haklar ve Ödevler” başlığı altında düzenlenmiştir ve bu nitelikteki haklara getirilecek sınırlamaların mutlaka kanun ile düzenlenmesi zorunlu olup yönetmelik vb. alt normlarla düzenleme yolu kapatılmıştır.

Başbakan Erdoğan, dershanelerin kapatılması konusunun gündeme geldiği Aralık-2013’te Trabzon’da, dershanelerde görev yapan 40 yaş üzeri öğretmenleri de devlet okullarına alacaklarını söyledi (Radikal, 2014).

Bu konu ile ilgili yasal düzenlemeleri, hukuksal gelişmeleri, yaşanan mağduriyetleri ve Başbakan Erdoğan’ın sözlerini hatırlattıktan sonra yapılması gereken düzenlemeleri şu şekilde önerebiliriz;

-Öncelikle 40 yaş mağduru olan okulöncesi öğretmenlerinin mağduriyetinin giderilerek, görevlerine son verilenlerin, görevlerine iade edilmesi.
-Öğretmenliğe başlama yaşında esas alınması gereken hizmetlerin kapsamının “ücretli öğretmenlik”, “usta öğreticilik” ve “dershane öğretmenliği” şeklinde genişletilmesi.
-Bütün bu önerilerin de ötesinde, 657 sayılı DMK’nda düzenlenen memuriyete giriş yaşının, hukuka aykırı şekilde yönetmeliklerle sınırlanmayarak, öğretmenliğe başlamada 40 yaş sınırının ortadan kaldırılmasıdır.

Kaynaklar
DMK, (2014) http://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.657.pdf Erişim Tarihi: 22.08.2014

Eğitim Sen, (2014) http://www.egitimsen.org.tr/genel/bizden_detay.php?kod=19030&sube=0#.U_bDpP8cTIU
Erişim Tarihi: 22.08.2014

MEB, (2014) http://mevzuat.meb.gov.tr/html/27573_1.html Erişim Tarihi: 22.08.2014
Radikal, (2014) http://www.radikal.com.tr/politika/basbakan_erdogan_dershane_konusunda_birbirimizi_kandirmayalim-1162601 Erişim Tarihi: 22.08.2014