Okullaşma Oranları ve Sorular

Okullaşma Oranları ve Sorular

MEB, 2016-2016 Örgün Eğitim İstatistiklerini açıkladı.[i] İstatistiklerde en dikkati çeken konulardan biri okullaşma oranlarındaki düşüş ve bölgesel dengesizlikler.

Öncelikle genel okullaşma oranı, brüt okullaşma oranı ve net okullaşma oranı gibi kavramların ne anlama geldiğine bakalım;

Genel okullaşma oranı; Hangi yaşta olduklarına bakılmaksızın, tüm eğitim kademelerindeki öğrenci sayısının, tüm kademeler için öngörülen resmi eğitim çağ nüfusuna oranıdır. Okul çağındaki çocuklar için gösterilen toplam çabayı yansıtır ve eğitim için sağlanan toplam kapasiteyi gösterir.

Brüt okullaşma oranı; Yaşlarının o eğitim kademesiyle ilişkili olup olmamasına bakılmasının, belli bir eğitim kademesine kayıtlı öğrenci sayısının, o eğitim kademesiyle ilişkili yaş grubu nüfusuna oranıdır. Belli bir kademedeki okul kapasitelerini gösterir ve okullaşma oranı olduğundan yüksek görünür.

Net okullaşma oranı; Belli bir eğitim kademesine kayıtlı öğrencilerden, o eğitim kademesiyle ilişkili yaş grubu içinde bulunanların, yine o eğitim kademesiyle ilişkili yaş grubu nüfusuna oranıdır. Belli bir yaş grubunda gerçekleşen okullaşma oranını gösterir.

Bu açıklamalardan sonra okullaşma oranlarındaki düşüşün nedeni konusunda MEB tarafından yapılan açıklamaya bakalım; 2013-14 eğitim öğretim yılı ve daha önceki yıllarda öğrenci sayıları alınırken sisteme kayıtlı aktif- pasif (Yurt dışına çıkan, vefat eden, açık öğretime geçiş yapan) tüm öğrenciler dâhil edilmekte idi. 2014-15 eğitim öğretim yılından itibaren aktif-pasif öğrencilerin ayrıştırılmasına gidilmiş olup; sistem üzerindeki pasif duruma düşen öğrenciler (yurt dışına çıkan, vefat eden, açık öğretime geçiş yapan öğrenciler) okullaşma oranlarının hesabında kullanılan öğrenci sayılarına  dâhil edilmemiştir. 2014-15 eğitim öğretim yılında pasif duruma düşenler öğrenci sayılarına dâhil edilmediğinden okullaşma oranlarında kısmen düşüş olmuştur. Böylece hem çağ dışı nüfusa kaydığı için açık öğretime yönlendirilen öğrencilerin mükerrer sayımı engellenmiş olmaktadır hem de gerçek (ölen veya yurtdışına çıkanlardan arındırılmış) öğrenci sayısı esas alınmış olmaktadır. İlkokullardaki okullaşma oranının düşüş nedenlerinden bir diğeri ise yönetmelik kapsamında ilkokul öğrenim çağındaki çocukların okulöncesi eğitime geçiş esnekliğinin sağlanmasıdır.

Okullaşma oranlarındaki düşüş ve bölgesel dengesizlikler ile ilgili iddiamızı desteklemek üzere Türkiye geneli ile İstanbul, Ankara, İzmir gibi üç büyük il ve Edirne, Samsun, Antalya, Ağrı, Diyarbakır gibi Türkiye’nin her bölgesini temsil eden illere ait istatistikleri irdeledik. İstatistiklerde de net okullaşma oranlarını dikkate aldık.

İşte İstatistikler;

Bu tabloya göre çıkarılabilecek sonuçlar şu şekildedir;

-Türkiye geneli net okullaşma oranları her kademede, gelişmiş ülkelerde olması gereken % 100 oranına ulaşmamıştır.

-Ortaöğretimdeki % 79,79’luk oran düşük görünmesine rağmen, zorunlu eğitimin 12 yıla çıkmasıyla birlikte önemli bir noktaya ulaşmıştır.

-Bütün illerdeki ilk ve ortaokul net okullaşma oranları birbirine yakındır.

-Diyarbakır ve Ağrı illerindeki ortaöğretim net okullaşma oranları neredeyse Türkiye genelinin yarısı kadardır.

Bu sonuçlardan sonra akla şu sorular gelmektedir;

-12 yıllık ilk ve ortaöğretim zorunlu olmasına; hatta ilköğretim1997 yılından bu yana zorunlu olmasına rağmen, net okullaşma oranlarındaki bu düşüklüğün nedeni nedir?

-İlköğretim okullarında kayıtlar ve devam takip işlemleri adrese dayalı kayıt sistemine göre yapılmasına rağmen neden tam okullaşma sağlanamamaktadır.

-Diyarbakır ve Ağrı illerinde, ortaöğretimdeki düşük okullaşma oranlarının nedeni nedir?

Bu sorulara kuşkusuz başka sorular da eklenebilir. Ancak son yıllarda eğitimin niteliğinin düşmesi ile birlikte değerlendirildiğinde, düşük  ve bölgelere göre dengesizleşen okullaşma oranları başta siyasetçiler olmak üzere bütün toplumu düşündürmelidir.

[i] http://sgb.meb.gov.tr/www/resmi-istatistikler/icerik/64 Erişim tarihi: 14.05.2016