27 Temmuz 2016 tarihinde yayınlanan 668 KHK’nin[i] ek 4.maddesine göre, öncelikle kalkınmada birinci derecede öncelikli yörelerde olmak üzere Bakanlığın boş öğretmen norm kadrosu bulunan örgün ve yaygın eğitim kuramlarında 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 4 üncü maddesinin (B) fıkrası kapsamında sözleşmeli öğretmen istihdam edilecek.
Sözleşmeli öğretmenler, KPSS puan sırasına konulmak kaydıyla alım yapılacak her bir pozisyonun üç katına kadar aday arasından Bakanlık tarafından yapılacak sözlü sınav başarı sırasına göre atanacak. Sözleşmeli öğretmenler dört yıl süreyle başka bir yere atanamayacak, aile birliği mazeretine bağlı yer değiştirmelerde bu madde uyarınca istihdam edilen öğretmenin eşi bu öğretmene tabi olacak, aday öğretmenler için öngörülen adaylık sürecine tabi tutulacak, sözleşme gereği dört yıllık çalışma süresini tamamlayanlar talepleri halinde bulundukları yerde öğretmen kadrolarına atanacaklar. Öğretmen kadrolarına atananlar da aynı yerde en az iki yıl daha görev yapacak.
Sözleşmeli öğretmenliğe atanacakların başvuruları, sözlü sınava alınacakların belirlenmesi, sözlü sınav konuları, sözlü sınavın usul ve esasları ile ilgili yönetmelik henüz yayınlanmadı.
Yönetmelik yayınlanmadan önce mülakat uygulaması ile ilgili bazı teorik ve pratik konuların tartışılmasında yarar olacağı kanaatindeyiz. Öncelikle belirtmek isteriz ki; mülakat uygulaması, öğretmen atamaları öncesi değil, öğretmen adaylarının seçimi öncesi yapılması gereken ve öğretmen yetiştirme sürecinde uygulanması gereken önemli bir uygulamadır. Çünkü öğretmen yetiştirme çok boyutlu ve sistematik bir süreçtir. Öğretmen adaylarının seçilmesi, hizmet öncesi ve hiçmetiçi eğitimleri öğretmen yetiştirmenin temel boyutlarıdır. Bu boyutlar birbirlerini etkileyen dinamik bir bütün halindedirler. Öğretmen adaylarının seçimi diğer boyutları en çok etkileyen faktördür. Nitelikli öğretmen adaylarının seçilmesi ile öğretmen yetiştiren kurumlarda verilecek olan eğitimin de niteliği artacaktır.[ii]
Mülakat, belirli bir amaca yönelik olarak, birden fazla kişi arasında gerçekleştirilen ve personel seçiminde adayların belirli özelliklerinin saptanması için yapılan görüşmedir. [iii]
Mülakat kavramının unsurları; amaç, planlanmış ilişki, ikili ilişki, yüz yüze ilişki, soru ve cevap, nesnel ve öznel bilgi, rol ayrımı ve değişken rollerdir.
Mülakatın Geçerliliği; mülakat sonucu ile adayın iş başarımı arasında uyumun olması, adayın işe uygun seçilmiş olması demektir. Ne gibi bilgisel, bedensel ve zihinsel özelliklere sahip kişilerin bu işe alınması gerekir sorusuna cevap vermek geçerliliğin sağlanması için gerekli olan ilk adımı atmaktır. İkinci adım, uygun mülakat yönteminin belirlenmesi ve amaç doğrultusunda adayın analiz edilmesidir. Sonuç olarak, en uygun adayın alınması için mülakat safhasında karar verilmesidir (Altun, Kovancı, 2004).
Mülakatın Güvenirliği; aynı adayın değişik mülakatçılar tarafından benzer değerlendirilmesi veya adayın işe uygunluğunun farklı bakış açısından benzer görülmesidir. Mülakatın güvenirliği şu nedenlerle düşük olabilir:
-Kullanılan mülakat sisteminin hatalı veya belirsiz olması güvenirliği azaltır.
-Mülakatçılar adayların iş başarısı hakkında tahmin yaparken, işin gereklerini iyi tespit etmemiş olabilirler (Altun, Kovancı, 2004).
Özellikle olağanüstü dönemlerden geçtiğimiz bu günlerde, mülakat sürecinin sınırlarına da dikkat etmek gerekmektedir. MEB, adayların sahip olduğu özellikler, mülakat komisyonlarının yargıları, mülakat komisyonlarının eğitim düzeyi, mülakat öncesi ve esnasında kullanılan testler ve bunların geçerliliği, güvenilirliği ve sonuçlarına azami dikkati göstermelidir. Kısacası, personel seçiminde önemli olan mülakatın ne ölçemediği değil, neyi ölçebildiği ve nasıl ölçtüğünün iyi tespit edilmesi gereklidir.
Ülkede yaşanan kutuplaşmanın, insanların birbirine olan sevgisizliğinin, kamuya personel alımının yaşandığı her kademede nepotizm uygulamalarının, halkın yönetime, yönetimin halka olan güveninde ortaya çıkan aşınmanın tavan yaptığı bir ortamda, güvenilir ve geçerli bir mülakat uygulamasının olmaması, bu olumsuzlukları daha da artıracaktır.
MEB’in bugüne kadar yaptığı mülakat uygulamalarında sicili hiç de iyi değildir. Şube müdürlüğü mülakatından, okul müdürlüğü mülakatına, ondan maarif müfettişliği mülakatına kadar yargı organlarınca iptal edilen çok sayıda mülakat uygulaması vardır. Umarız bu olumsuz süreç, sözleşmeli öğretmen mülakatında tekrarlanmaz.
[i] 668 Sayılı KHK. http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2016/07/20160727M2-1.pdf Erişim Tarihi: 29.07.2016
[ii] Hasan ÖZDER Öğretmen Adaylarının Seçiminde Uygulanan Mülakat Sınavının Geçerlik ve Güvenirliği: KKTC Örneği. Eğitim ve Bilim 2012, Cilt 37, Sayı 166
[iii] Aylin ALTUN. Ahmet KOVANCI (2004). PERSONEL SEÇİMİNDE MÜLAKAT VE MÜLAKAT YÖNTEMLERİ. HAVACILIK VE UZAY TEKNOLOJİLERİ DERGİSİ OCAK 2004 CİLT 1 SAYI 3 (55-61)
